Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1-Pojęcie,przedmiotipodstawypostępowaniaegzekucyjnego…
zimperium75.Trudnojestprzytymzakładać,żeurzędnicypotrzebowaliim-
perium,abysprawowaćwładzęwRzymie76,jeżelicoercitiouprawniaładowy-
starczającodolegliwegoużyciasiły77.Zewzględunato,żewszyscyurzędnicy
rzymscydysponowaliwjakimśstopniumożliwościąwymuszaniaposłuchu,nie
wydajesięzasadneprzyjmowanie,żecoercitiopochodziłazjakiegokolwiekinne-
goźródłaniżpotestas78.Tobowiempotestas,jakowładzapublicznaprzysługująca
magistraturomrzymskim,obejmowałaprzestrzeńdziałaniaadministracjipozo-
stającąpozasferąoddziaływaniawładzywojskowej79.Potestaswsensieogólnym
oznaczałaprawo(władzę)jednejosobynadinnąosobąlubjejmajątkiem.Wsfe-
rzeprawapublicznegoterminpotestasoznaczałwładzęwszystkichurzędników.
Należyprzytymzaznaczyć,żepotestasmiałaniejednolitąnaturę,uzależnioną
odcharakterusprawowanegourzędu80.Akceptacjawskazanychpowyżejargu-
mentówskłaniadotwierdzenia,żetowładzapublicznaprzysługującaurzęd-
nikomrzymskimokreślanajakopotestas,aniewładzawojskowawynikająca
zimperium,dałapoczątekwładczymdziałaniomadministracjipublicznejwich
obecnymrozumieniu.Jakztegowynika,analizowanieproblematykiprzymusu
administracyjnegowujęciuinterdyscyplinarnymizwrócenieuwaginaaktualne
75Słowotopochodziodłacińskiegoczasownikaimperare,odnoszącegosiędosfermilitarnych
ipodkreślającegowładzęwojskowąsprowadzającąsiędowydawaniarozkazów.Wokresieklasycznym
Rzymianiewierzyli,żeimperiumbyłoatrybutemkrólów,zaśpóźniejokreślalitympojęciemprze-
dewszystkimwładzęmagistratury.Stosowanojetakżewszerszymznaczeniudlaokreśleniasamego
państwarzymskiego.Zob.J.S.Richardson,TheLanguageofEmpire,Cambridge2008,s.57–58,61,
77–79.
76Należywskazaćnacorazbardziejpowszechnewliteraturzełączenieimperiumjedyniezwła-
dząwojskową,którabyłastosowanapozaRzymem.Zob.np.R.E.Mitchell,TheDefinitionof(patres
and(plebs’:AnEndtotheStruggleoftheOrders[w:]SocialStrugglesinArchaicRome:NewPerspectiveson
theConflictoftheOrders,red.K.A.Raaflaub,Oxford2005,s.157.
77F.K.Drogula,Commanders&CommandintheRomanRepublicandEarlyEmpire,Chapel
Hill2015,s.99–100;zob.takżeA.Lintott,TheConstitutionoftheRomanRepublic,Oxford1999,
s.99.
78Zpunktuwidzeniaetymologiinależywskazaćnapochodzenietegosłowaodłacińskiego
czasownikapossumoznaczającego‘móc,potrafić’.Potestasregiaokreślałanajwyższąwładzękróla;
zob.A.Berger,Encyclopedic…,s.640,hasłopotestasregia.
79Potężnawładzaimperium(zwyjątkiemszczególnychokoliczności)nieprzekraczałagranicy
miastaRzym.Imperiumpozostawałonazewnątrzmiastazwszystkimisprawamiwojskowymi,zaś
wobrębieRzymuurzędnicywykonywalipowierzoneimobowiązkiprzypomocyprzysługującejim
potestas.Zob.F.K.Drogula,Imperium,potestas,andthepomeriumintheRomanRepublic,nHisto-
ria.ZeitschriftfürAlteGeschichte”2007/4,s.430–431,451.
80Urzędnicyotrzymywaliwładzępotestasdziękiwyborowinakonkretnyurząd.Wjejzakresie
mieliprawowydawaniaedyktówprzewidujących,jakichzasadurzędnikbędzietrzymałsięwczasie
swojejdziałalności,oraznakładaniakarwceluwymuszeniaposłuchu.Porównywanejesttoobecnie
zograniczonymprawemorganówwładzywykonawczejdostanowieniaprawawzakresieokreślonym
ustawami.Zob.A.Jurewicz,B.Sitek,Ustrójkrólewski[w:]Rzymskieprawopubliczne,red.B.Sitek,
P
.Krajewski,Olsztyn2004,s.32.
62
JOANNARADWANOWICZ-WANCZEWSKA