Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SystemsocjologicznyLudwikaGumplowicza
37
jąjejakswoje,coprowadzidopełnegozlaniasięzwyciężonychzezwycięzcami.
JednocześniedopuszczałGumplowicztakżeodwrotnykierunekprzenikaniasię
elementówkulturyobugrup-pewnezasadymoralneczyelementykultumogły
przechodzićodludówpodbitychdopodbijających,nadającimwtensposób
nowąjakość.Mieszaniesięrasnieoznaczało,wedługGumplowicza,żezamiast
dwóchstarychraspowstajenowaformaspołecznaowyższymstopniurozwo-
ju.Istniejebowiempewnaprzeszkoda,uniemożliwiającaabsolutneicałkowite
zlaniesiędwóchras:wpewnychkołach(Gumplowiczstosowałtookreśleniedo
opisaniawewnętrznychpodziałówgrupowych)obserwujesiętendencję,bynie
rozszerzaćDobiegukrwi”(Blutumlauf),czyli-innymisłowy-byniezawierać
związkówmałżeńskichzosobamiwywodzącymisięzinnejgrupy.
Pozytywnystosunekdomieszaniasięras(wręczprzekonanieokonieczno-
ścizachodzeniatakiegoprocesu)możnauznaćzaostatecznyargumentświad-
czącyobrakujakichkolwiekrasistowskichzapędówupolskiegobadacza.Na-
leżytuzauważyć,żeGumplowiczwcalenieuważawszystkichraszarówne,
jednakwprzypadkujegoteoriiwyznacznikiemrasywyższejniejestkolorskóry
czy-jakuinnychuczonychtegookresu-wyższośćintelektualna,alewiek.
Rasydzieląsięnastarszeimłodszewzależnościodmomentuichpowstania.
Gumplowiczsugeruje,żerasystarszełatwiejbędąprzejmowałypanowanienad
młodszymi,choćnieczyniztegoprawaogólnego.Wartotuzwrócićuwagę,że
tanierównośćrasjestnaturalnainiemożliwadozniwelowania(chybażerasa
starszawchłonierasęDmłodszą”,nadającjejswojecechy).Badaczpoglądów
GumplowiczaFranciszekMirektwierdzi,żeowoprzekonanieonierównościras
zaczerpnąłbadaczodArthuradeGobineau.Jednakróżnicepomiędzyteoria-
miobuuczonych,nawetjeśliprzyjąćtezęMirka,sąogromne.OileuGobi-
neauwyższośćrasyaryjskiejstawiająponadwszystkimirasamiiświadczyojej
kluczowejroliwkształtowaniusięhistorii,otylestarszeństwopewnychras
uGumplowiczadajeimjedyniepotencjalnąprzewagęwtrwającejwalceras.Co
więcej,oilewświecieciągłegokonflikturasymłodszemogą,,przeniknąć”do
rasstarszych,tworzącwrazzniminowągrupę,otylewteoriiGobineaurasy
niearyjskiepowinnybyćizolowaneiniemajążadnejszansyDawansu”.Miesza-
niesięrasjestbowiemzjawiskiemniebezpiecznym,prowadzącymdo,,zaniku
częścikrwiaryjskiej”,imożedoprowadzićdo,,ostatecznychgranicjejwchło-
nięcia”119.Ponadtoniezwykleistotnywydajesięfakt,żeGumplowiczswojerasy
wyższeiniższesytuowałtylkonapoczątkuhistorii,podczasgdydlaGobineau
rasysąbytamiistniejącymiwspółcześnie.
Trzebatupamiętać,żeGumplowicz,konstruującswojąteorię,byłnietylko
socjologiem,aletakżehistorykiemposzukującymprawidełrozwojudziejowe-
go,aprzedewszystkimpragnącymoderwaćrefleksjęnadpaństwemodpopu-
larnegowXIXwiekuromantycznegoczyprzyrodniczegospojrzenianazjawiska
społeczne.
119A.deGobineau,Essaisurl’inegalitédesraceshumaines,Paris1884,Firmin-Didot,s.492.
