Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KatarzynaCzajka
SystemsocjologicznyLudwikaGumplowicza
LudwikGumplowiczbyłbezwątpieniajednąznajciekawszychpostaciwhistorii
socjologiipolskiej.Zaliczanydogrupynaukowców,którzywlatachosiemdzie-
siątychXIXwiekuprzyczynilisiędorozpoczęciaprzemianwnaukachspołecz-
nych1,byłteżjednymznielicznychpolskichsocjologów,któregopracejeszcze
zajegożyciadobrzeznanonaZachodzie2.Przeważającawiększośćjegodzieł
socjologicznychukazałasięwjęzykuniemieckim.WyjątkiemjestSystemsocjolo-
giiwydanyw1887roku.TojedynapracasocjologicznaGumplowicza,któraod
samegopoczątkubyłaplanowanajakopublikacjawjęzykupolskim3.Filozofia
społeczna,drugiesocjologicznedziełoautora,jakieukazałosięwjęzykupolskim,
zostałaprzełożonazniemieckiegoiwydanajużpośmiercibadacza.Należywięc
uznać,żejestSystemsocjologiipozycjąwyjątkowąwśródjegoprac.Choćzna-
ukowegopunktuwidzeniaksiążkabyławdużymstopniukompilacjądwóch
wcześniejszychpracsocjologa:GrundrissderSociologie4orazDerRassenkampf5,to
jednaknależynaniąspojrzećjakonaodrębnącałość,przygotowanąspecjalnie
dlaczytelnikapolskiego.
Wprzypadkubadacza,któryrodzinnyKrakówopuściłniechętnie,zpowo-
dukonfliktuzmiejscowymśrodowiskiemnaukowym,nietrudnodoszukiwaćsię
wtegotypupublikacjipróbyudowodnieniawłasnejwartościśrodowisku,które
goodrzuciło.Gumplowicz,wydającSystemsocjologii,byłjużmianowanymprofe-
soremprawa,prowadzącymwłasnąkatedręnauniwersyteciewGrazuizysku-
1A.Kłoskowska,Socjologia,w:Historianaukipolskiej,t.IV:1863-1918,cz.III,B.Suchodolski
(red.),Warszawa1987,Ossolineum,s.832-861.
2Zarysdziejówfilozofiipolskiej1815-1918,A.Walicki(red.),Warszawa1983,Państwowe
WydawnictwoNaukowe,s.210.
3PozostałepraceGumplowiczawydanewjęzykupolskimpodejmowałyproblematykę
prawnąihistoryczną.Wkolejnościwydawania:Zadaniazewszystkichumiejętnościprawnych
ipolitycznych,Kraków1862;Wolaostatniawrozwojudziejowymiumiejętnym,Kraków1864;
PrawodawstwopolskiewzględemŻydów,Kraków1867;ProjektStanisławaAugustareformyŻydów,
Kraków1868;KonfederacjaBarska,Kraków1872.
4L.Gumplowicz,GrundrissderSoziologie,Wien1885,Manz.
5Idem,DerRassenkampf.SociologischeUntersuchungen,Innsbruck1883,Wagner.
