Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KrzysztofKrysienielGENEZA,PRZEBIEGISKUTKIROZPADUJUGOSŁAWII
11
Reżimfaszystowskiokazałsięniezdolnydosamodzielnegodziała-
niaigdybyniepomocsojuszników,azarazemprotektorów–Niemców
–szybkozostałbyrozbityprzeznowąsiłęnatychterenach,czylipar-
tyzantkękomunistyczną.NajejczelestałJosipBroz-Tito4,późniejszy
twórcaiwieloletniszefpaństwajugosłowiańskiego.Pojawieniesiętego
groźnegorywalaspowodowałowybuchwojnydomowejiwalkiwszyst-
kichzewszystkimi5.Wczasiebratobójczegokonfliktuzginęłowięcej
obywateliJugosławiiniżpodczaswalkzokupantem!Tasmutnastaty-
stykabezwątpieniazaciążyłanapóźniejszychlosachpaństwa.
Wkońcowym,decydującymokresiewojnydominującąpozycjęzdo-
byłapartyzantkakomunistyczna6.Specyfikąwydarzeńzlat1944-45
wJugosławiibyłoto,żeTitoijegowojskazdołałypokonaćzarówno
okupantów,jakiwewnętrznychprzeciwników,zminimalnymzaled-
wieudziałemArmiiCzerwonej.Owasamodzielnośćjugosłowiańskich
komunistówwprocesiezdobywaniawładzyniewątpliwiewpłynęłana
późniejsząodmiennośćrelacjimiędzyBelgrademaMoskwą7.
Posfałszowanych(tensposóbutrwalaniawładzywystępowałakurat
wewszystkichpaństwach,wktórychwprowadzanodyktaturękomuni-
styczną)wyborachwlistopadzie1945roku,proklamowanopowstanie
FederacyjnejLudowejRepublikiJugosławii.Wporównaniuzsytuacją
poIwojnieświatowejbyłtokrajoniecotylkowiększymterytorium
(choćnabytkiterytorialnemiałyznaczącypotencjał),alebardzoznisz-
czonyistojącywobliczuwieluwyzwań.
2.
JUGOSŁAWIASOCJALISTYCZNA
Jużwstyczniu1946rokuprzyjętazostałanowakonstytucja(oparta
zresztąnarozwiązaniachradzieckichz1936roku),wktórejstwier-
dzonom.in.,żeJugosławiamiałabyćdobrowolnymirównoprawnym
związkiemnarodów8.Podzielonokrajnasześćpodmiotówfederacji:
Serbię,Chorwację,Słowenię,Macedonię,Czarnogóręoraz–cowywo-
ływałonajwiększeprotestyzestronyChorwatówiSerbów–Bośnię
iHercegowinę.WramachSerbiiwydzielonezostałydwieautonomiczne
prowincje–Wojwodina(zamieszkałąprzezmniejszośćwęgierską)oraz
Kosowo(będącekolebkąkulturyitradycjiserbskiej,alezamieszkane
4
Pewnymparadoksemjestfakt,iżTitowcaleniebyłSerbem.Pochodziłzmieszanej,
chorwacko-słoweńskiejrodziny.
5
M.J.Zacharias,Komunizm–federacja–nacjonalizmy.SystemwładzywJugosławii1943-1991,
Warszawa2004,s.68.
6
Należyjednakpamiętać,żewjejwielonarodowychoddziałachniesłużyliwyłącznie
komuniści,alerównieżwieleosóboinnychprzekonaniach,którenieutożsamiałysięzżadną
innąopcjąmilitarno-polityczną.
7
8
M.J.Zacharias,op.cit.,s.72.
Ibidem,s.88.
