Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kiedyetnosstałsiędemosem...
41
średniowiecznej,przywracającpamięcispołecznejwiedzęopaństwachpołu-
dniowosłowiańskichwtedyistniejącychiprzypisującimzarazemwłasnecechy
narodowe.Miałyonebyćpodstawowymargumentemwdebaciepublicznejna
rzecztezyochlubnejiwielowiekowejprzeszłościnarodowejorazpożądanego
statusuetnicznegoziemspornych(kresowychipogranicznych).
Domknięcieukładunarodowościowegonaziemiachpostjugosłowiańskich
dokonałosięwDrugiejJugosławiiwwynikukonstruktywizmustosowanego
przezkomunistów.Podejmowaneprzeznichdecyzjepolitycznewpływałyna
przebiegprocesównarodotwórczychizostałypodporządkowanesprawowaniu
władzy.Wpierwszejfazierządównowyładpolityczno-terytorialnymiałprzy-
czynićsiędoustanowieniastanurównowagimiędzySerbamiiChorwatami,
likwidującwszelkągroźbęhegemoniijednegoztychnarodów.Wdrugiejfazie
eksperymentukomunistycznego,czylipowprowadzeniuswoistychrozwiązań
samorządowychidecentralizacyjnychwlatach1950-1974chcianowygenero-
wanonowebytyetniczne-dwanarodymuzułmańskie:sziptarskiibośniacki.
Wyrazemeksperymentubyłareformaz1968r.organuprzedstawicielskiego,
wktórymRadaNarodowościstałasięodrębnąstrukturąwyrażającąinteresy
grupetnicznychdominującychwrepublikach,aRadaSpołeczno-Polityczna
miałareprezentowaćgminy,bardzoczęstowieloetniczne.Zwieńczeniemprze-
budowybyłouchwalenie21lutego1974r.konstytucji,któraustanawiałasystem
parakonfederacyjny,cooznaczałoporzuceniemrzonekopaństwiezdomino-
wanymprzezczynnikiponadetniczne.Jednocześniewładzekomunistyczne
przeciwstawiłysięwlatach1967-1974dośćzdecydowanieautentycznymdą-
żeniomupodmiotowienianarodówzamieszkującychfederację,określającje
jakodążeniaszowinistyczne46.
Wspomnianedomknięciestrukturynarodowościowejodnosiłosięprzede
wszystkimdomieszkańcówKosowa-MetohijiorazBośniiHercegowinywy-
znającychislam.JednakpróbaprzekształceniaAlbańczykówjugosłowiańskich
wnaródsziptarskiniepowiodłasięzpowoduistnieniapaństwaalbańskiego,
podczasgdyrealizacjadrugiegoprojektuprzyniosłaznaczneefekty.Przezcałe
XIXstuleciepostępowałoosłabianieideowychzwiązkówwyznawcówislamu
natychziemiachzTurcją,dynastiąosmańskąipaństwemabsolutnymna
rzeczpostawyantytureckiej,ortodoksyjnejizarazemwolnościowej.Proces
tenprzyspieszyłwrazzoderwaniemBośniiHercegowinyodTurcji,włącze-
niemtejprowincjidoAustro-Węgier,odrzucającychislamizacjęprzestrzeni
publicznej,orazlaicyzacjąpaństwasułtańskiegoprzekształconegowrepublikę
46
J.Wojnicki,Procesinstytucjonalizacjiprzemianustrojowychwpaństwachpostjugo-
słowiańskich,Pułtusk2007,s.73;W.Walkiewicz,op.cit.,s.225-233;M.Rekść,op.cit.,s.27-33.
