Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
WaldemarParuch,JoannaChmura
poIwojnieświatowej.NapoczątkuXXw.mieszkańcytychziemdysponowali
świadomościąpiętrową:a)państwową-jakopoddanidomuHabsburgów;
b)religijną-prawosławną,katolickąiislamską;c)regionalną-jakomieszkań-
cykonkretnegokraju.WładzehabsburskiereprezentowaneprzezBenjamina
vonKállaya,prowadzącpolitykęantyserbskąiantychorwacką,zaczęłylanso-
waćpojęcienarodubośniackiego,któregopodstawąbyłybytradycja,kultura
ireligiamuzułmańska47.
WlatachmiędzywojennychukształtowałasięświadomośćnarodowaSer-
bówiChorwatówzamieszkującychteziemie,aletakiprocesniedokonałsię
wobectamtejszychmuzułmanów,którzynadalbylipostrzeganitylkojakogrupa
religijna.ReprezentującamuzułmanówwPierwszejJugosławiiorganizacja
YugoslavMuslimOrganizationwysunęławprawdziekoncepcjębośniactwa,
alejejadresatemmielibyćwyznawcyislamu,dlaktórychdomaganosięauto-
nomiiopartejnatrzechfilarach:a)prawiekoranicznymwżyciuprywatnym
ipublicznym;b)religijnymsystemieoświatowym;c)islamskimładzieeko-
nomicznym
48
.DopierokomunistycznaJugosławiaw1971r.oficjalnieuznała
narodowośćMuzułmanów,ajakojejwyznacznikiprzyjętoczynnikietniczno-
-kulturowe,przedewszystkimreligię49.
4.Skutkipolitycznespecyfikiprocesu
narodotwórczegowregionie
Procesnarodotwórczyoderwanyodinstytucjipaństwanaobszarzepostjugo-
słowiańskimprzesądziłocharakterzeiintensywnościkonfliktówmiędzy
poszczególnyminarodami.Głównenarody-serbski,chorwacki,słoweński,
bośniacki,macedoński,albański,czarnogórski-powstałybezpozytywnego
udziałupaństwa,awręczprzeciwkoniemu,bowiemtwórcyobuwersjijugosla-
wizmu(iliryjskiejikomunistycznej)zakładalimożliwośćutworzenianarodu
politycznegołączącegoróżnegrupyetniczne.Natomiastzasadniczawiększość
elitypolitycznejjawiłasięjakozwolennicywartościnarodowych,którzyzde-
cydowaniewykluczalitakąsytuację,widzącwtymzagrożeniedlacechetnicz-
nychikulturowychwłasnychnarodów.Takapostawauwidaczniałasięniemal
natychmiast,gdyczłonkowieelityuzyskiwalimożliwośćwykonywaniadecyzji
47J.Reuter,FromReligiousCommunitytoNation-theEthnogenesisoftheBosnianMus-
lims,[w:]Islam,theBalkans...,s.619.
48B.Gligorijević,BetweenOrthodoxyandCatholicism-IslaminYugoslavia(1918-1941),
[w:]Islam,theBalkans...,s.452.
49P.Eberhardt,Przemianydemografczno-etniczne...,s.72-76.
