Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zagadnienia,RobertGellately,„kluczemdorelacjipomiędzygestapo,
społeczeństwemniemieckimiwprowadzanąwżyciepolitykąbyłoto,
comożemyokreślićjakopolitycznadenuncjacja–dobrowolne
dostarczanieinformacjiprzezszerokiemasyspołeczeństwa
oprzypadkachniepożądanychzachowań”19.Szczególnienapoczątku
istnieniaIIIRzeszy,podojściuHitleradowładzy,donosówbyłobardzo
dużo.
Wkwietniu1934rokudeklaracjaRudolfaHessa,wktórej
oświadczył,że„każdytowarzyszpartyjnyikażdyrodakszczerze
dbającyointeresyruchuinarodubędziemógłzwrócićsiędoFuhrera
idomniebezryzykanarażaniasięnakłopoty”20,wywołałaogromną
falęlistów,którychautorzypoczulisiębezkarni.Gestapozostało
dosłowniezalanefalądonosów,wśródktórychwieleokazywałosię
fałszywych.Każdylistnależałojednaksprawdzić,coangażowałoaparat
policyjnyinarażałogonakosztyorazstratęczasu.Trzebawięcbyło
zkoleiukrócićspołecznąchęćzałatwianiaprywatnychporachunków.
Walczączplagąpomówień,w1934rokuministersprawwewnętrznych
Rzeszyrozkazałwładzompolicyjnym,byzrobiływszystko,comożliwe,
abyprzerwaćowe„frywolnekłamstwainiesprawiedliwe
oskarżenia”21.Widocznienieodniosłotospodziewanegoskutku,gdyż
trzylatapóźniej,18sierpnia1937roku„FrankfurterZeitung”ogłosił
100mareknagrodydlakażdego,„ktozłożyzgodnyzprawdądonos
nafałszywychinformatorów”22.
Systemytotalitarnedoprowadziłydoperfekcjiumiejętność
wykorzystaniadonosicielstwajakoelementumechanizmusprawowania
władzy.Stałosięonojednymzeskładnikówwypełniającychprzestrzeń
pomiędzyniedostępnąwładząaszarymobywatelem.Obywatelużywa
przemocypaństwa,bywykorzystaćjądowłasnychcelów.Jakpisze
RobertGellately,„wyświadczająpaństwuprzysługę,dostarczając
informację,apaństworewanżujesięprzysługą,rozwiązująckonflikt
poprzezusunięciejednejzjegostron”23.Wtensposóbdonosiciel
wpisujesięwsystemterroru–stajesięogniwemłańcuchapowszechnej
inwigilacjiipracytajnejpolicji.Autorzylistówdowładzwystępują
wrolidobrowolnychagentówsystemu,wspierajągo,niebiorąc
zatopieniędzyiniepodpisującżadnychdokumentów.Edward
