Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Szkiceosferzepublicznejipolskimspołeczeństwieobywatelskim
polis,awięcprzestrzeniążyciapublicznego(biospolitikos),oraz
ściśleprywatnasferażyciadomowego(oikos).Habermaszwraca
uwagę,żepozycjaobywatelawpoliszależałaodsiłyjegooikos5;
owąsiłęwyznaczałazazwyczajliczbaposiadanychniewolników.
Arystotelesuważałjednakpoliszawspólnotępierwszą.Nietyl-
kodlatego,żecałośćjestzawszeprzedczęścią,aletakżeztego
względu,żepowodzeniepolisjestwarunkiempowodzeniaoikos.
Zinstytucjonalizowanyrozdziałsferypublicznejiprywat-
nejwpaństwie,któryoddziaływałnacałąpóźniejsząhistorię
Europy,nastąpiłwstarożytnymRzymie.Znalazłonswójwyraz
wustanowieniuprzezRzymianosobnegoprawapublicznegore-
gulującegostosunkiobywatelazrzeczpospolitąiosobnegoprawa
prywatnego,obejmującegouregulowaniadotyczącestosunków
międzyobywatelami.Właśnieówrzymskidualizmprawny,czyli
oddzielenieprawapublicznegoodprywatnego,dałpodstawy
nowoczesnejpaństwowościeuropejskiej.Pochodnątamtegopo-
działujestwyraźneitrwałeoddzieleniepolitykiodgospodarki,
atakżeimpersonalnywdemokracjicharakterwładzypolitycznej
(rządząinstytucje,anieludzie).Ztejperspektywymożnapowie-
dzieć,żepublicznasferażyciaspołecznegoobejmujewszystkich
obywateli(członkówwspólnotypolitycznej)ijestobszaremich
zbiorowejdziałalnościdladobrawspólnego.Jestonawszelako
wyraźnieiprecyzyjnieoddzielonaodsferyprywatnej,wktórej
członkowiewspólnoty(obywatele)działają,imająprawodziałać,
dladobraindywidualnego,zarównoswojegowłasnego,jakiroz-
maitychwspólnotpartykularnych(toindywidualnedziałanie
musisięjednaktakżemieścićwokreślonychramachprawnych
lubconajmniejobyczajowych).
Publicznasferażyciaspołecznegomożenapoziomiepań-
stwowymsprawniefunkcjonowaćdziękijejinstytucjonalnemu
5
J.Habermas,op.cit.,s.4.
