Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UrszulaSzuścik–Twórczośćplastycznadziecka–próbasyntezy
Nimprzejdędoanalizytwórczościrysunkowejdziecka,którąopieramnapodzia-
letwórczościrysunkowejdzieckaStefanaSzumana6,przywołamistotnezałożenie
Szumana,któreprzyjąłzaJ.Luquetem,żerysunekdzieckajestwyrazemjegopsy-
chiki,tzn.powstajezwewnątrz,jestobrazemmodeluwewnętrznego.Takiepodej-
ściejestpodstawąteoriiintelektualistycznejwbadaniachnadrysunkiemdziecię-
cym.Rysunekdzieckajestwyrazemprzeżyćiwiedzy,aniekopiąrzeczywistości.Jest
przejawemdziecięcejpsychiki,dzieckorysujenieto,cowidzi,aleto,cowie7.
Pierwsząwnajwcześniejszejfazierozwojutwórczościrysunkowejdzieckajest
fazabazgrot,któraprzypadanaokresod1,6do3,0rokużycia.Dzieckorysujepierw-
sześlady–znakinapapierze.Bazgrotydzieląsięnabazgrotybezładne,kontrolo-
waneinazywane.Bazgrotysąnaturalnymelementemogólnegorozwojudziecka,
odzwierciedlającymjegorozwójfizycznyipsychiczny.Wtejfazierysowaniadziecka
istotnainadrzędnajestsferaenaktywana,działaniepoprzezrysowanie.Dladziecka
ważnajestsamaczynnośćrysowania.Odkrywa,żewykonującruchyręką,wktórej
trzymakredkę,zostawiaśladynapapierze.Zczasemodkrywa,wwynikurozwoju
sprawnościrękiikoordynacjiwzrokowo-ruchowej,żemożekierowaćruchamiręki
izaznaczaćróżneślady(kropki,kreski,krzywe,koło).Dotyczytofazybazgrotbez-
ładnychikontrolowanych.Enaktywnośćstymulujerysowaniedziecka.Następnie
próbujeonoidentyfikowaćswojeśladyzdoznaniami,odczuciamiiprzedmiotami
znajbliższegootoczenia–nazywaswojebazgroty.Pojawiasięintencjonalnośćwjego
aktywnościrysunkowej,tzn.możewpływaćnaślady–bazgrotyinazywaćje,tzn.
nadaćimpewnątreść.Sferaenaktywnaisferasymbolicznakształtująpodstawysfery
ikonicznej,czylirysunkowejdziecka.Bazgrotastanowizalążekprzyszłegorysunku
dziecka.Zakładam,żebazgrotybezcelowe,chaotyczneinienazwanesąwyrazem
porządkowaniaprzezdzieckowszelkiegorodzajubodźców,wrażeń,synkretyzmu
doznań,anazwanieichjestodbiciempoziomuichporządkowaniawzakresiewie-
dzyopoznanymipoznawanymświecie.Przyjmuję,żebazgrotajestobrazemsyn-
kretycznegopojmowaniaświataprzezdziecko.Wtymczasierozwójmowydziec-
kaprzyczyniasiędoumiejętnościkategoryzacjirysunku.Pojedynczymisłowami,
anastępnieprostymizdaniami(podmiotiorzeczenie,np.mamaidzieitp.)określa
swójrysunek.Dziękinazwaniubazgrotprzezdzieckorysunekjestinterpretowa-
nyprzezdorosłychdomyślnie8.Fazębazgrotwieńczyumiejętnośćzamknięcialinii
wkoło.Jesttomoimzdaniemdośćznaczącyfakt,którynietylkopozwalazauważyć,
żerozwójdzieckaprzebiegaprawidłowoodstronyrozwojujegokoordynacjiwzro-
kowo-motorycznej,alewłaśnierysunekkołauznajęzawyrazcałościowego,czyli
synkretycznego,czyinaczejpolisensorycznegoobrazurzeczywistościpojmowanej
przezdziecko.Zczasemrozwójbazgrotidziewkierunkurozbiciasynkretycznego
obrazudoświadczeńdziecka.Nazwaniebazgrotypomagawdezintegracjisynkre-
6S.Szuman,Sztukadziecka.Psychologiatwórczościrysunkowej,Warszawa1927;S.Szuman,Sztuka
dziecka.Psychologiatwórczościrysunkowej,Warszawa1990b.
7R.Arnheim,Sztukaipercepcjawzrokowa.Psychologiatwórczegooka,Warszawa1978,s.171-172.
8S.Szuman,Owypowiedzianejorazdomyślnejtreściwypowiedzidzieckawpierwszychlatachjegożycia,
[w:]M.Przetacznikowa,Odzwierciedleniecechizjawiskwmowiedzieciwwiekuprzedszkolnym,Kraków
1959,s.633-636.
17
