Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KrzysztofRatajczak
Rzeczpospolitąwnowoczesnepaństwozrozwiniętągospodarką3.Jego
wykreowaniusłużyćmiałsystemszkolnybudowanywoparciuoma-
jątekzniesionegozakonujezuickiego,awspieranyprzezszkołyza-
konne(szczególnieprowadzoneprzezpijarów).Nowawładzaszkolna
ustanowionaw1773rokuzamierzałaoprzećgonadwóchtypachszkół
średnich:niższych,usytuowanychwkażdympowiecie,iwyższych,
tworzonychwmiastachwojewódzkich4.Planowanoutworzenie19
szkółwojewódzkichoraz38szkółpowiatowych.Ostatecznieichlicz-
baistopieńorganizacyjnyznacznieodbiegłyodplanówuchwalonych
w1774roku,cobyłowynikiemzarównoproblemówekonomicznych,
jakiniejednokrotnielobbinguzestronyszlachty5.Szkołypodległe
władzyoświatowejzgrupowanezostaływokręgiterytorialne,zwane
początkowodepartamentami,awpóźniejszymokresie–wydziałami
szkolnymi.
Departamentwielkopolski,któregoorganizatorembyłwojewoda
wielkopolskiAugustSułkowski,przywsparciustarostykopanickie-
goAntoniegoPonińskiego,obejmowaćmiałpierwotnieszkołęwoje-
wódzkąwPoznaniuz15profesorami,szkoływojewódzkiewKaliszu,
Łęczycy,WłocławkuiPiotrkowieorazszkołypowiatoweweWscho-
wie,Międzyrzeczu,Toruniu,Rydzynie,Rawie,Radziejowie,Wieluniu
iŁowiczu.Początkowezałożenia–wobecbrakunależytychśrodków
–musiałyulecweryfikacji.W1781rokuwskładwydziałupoznańskie-
gowchodziłyszkoływPoznaniu,Międzyrzeczu,Wschowie,Rydzynie,
Trzemesznie,Radziejowie,KaliszuiWieluniu,aswójostatecznykształt
wydziałwielkopolski,zrektoremJózefemPrzyłuskim,przyjąłwroku
1783.WydziałskładałsięwówczaszeszkołyakademickiejwPoznaniu
–zprefektem,sześciomaprofesorami,kaznodzieją,metramijęzyków
francuskiegoiniemieckiego,orazszkółpodwydziałowychakademic-
kich,zlokalizowanychwKaliszu(zprorektorem,6profesorami,ka-
znodziejąimetremj.niemieckiego),Toruniu,TrzemesznieiWschowie.
RektorszkoływydziałowejpoznańskiejzwoliKomisjisprawowałnad-
zórnadszkołamiparafialnymizlokalizowanyminatereniewydziału.
ZagadnieniewzajemnychrelacjimiędzyKENawładzamikościelnymi
–arcybiskupemgnieźnieńskimibiskupempoznańskim,atakżekwe-
3T.Mizia,SzkołyśrednieKomisjiEdukacjiNarodowejnaterenieKorony,Warszawa
1975,s.16.
4ZmianyworganizacjistrukturyszkolnejKENomawiaT.Mizia,Szkołyśrednie
KomisjiEdukacjiNarodowej…,s.17inn.
5Tamże,s.34inn.
28
