Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kościołakatolickiego,awrazznimkatolickiegoszkolnictwa,orazpowoła-
nienowegoKościołaprzezksiążąt,którzyodtądstrzeglinadnimswejwła-
dzyprzedzakusamistanówikadrKościoła,posiadającychstatusfunkcjona-
riuszypaństwowych.KsiążętajakonajwyżsizwierzchnicynowegoKościoła
określalijegoustrój,organizację,celeizasadydziałania,któresłużyćmiały
również,aniekiedyprzedewszystkim,umocnieniuichwładzypaństwowej
inadspołeczeństwem.NowefunkcjeKościołaponownieokreśliłyteżmiej-
sceicharaktersystemuszkolnego.OilewKościelekatolickimszkolnictwo
stanowiłojegoczęść,całkowicieuzależnionąikontrolowanąorazoderwaną
odspołeczeństwa,otylewKościeleluterańskimstałosięonoinstytucjąpań-
stwowąprzezpaństwopowołaną,ajegocelembyłokształcićkadręnietylko
dlaKościoła,alerównieżdlapaństwa,któreokreśliłoźródłajegofinanso-
waniaisprawowałonadnimbezpośredniąlubpośredniąkontrolę.Tegłę-
bokiezmianyfunkcjinowegoszkolnictwa,związanezbardzogłębokąprze-
budowąstosunkówkościelnych,wzgodnejopiniibadaczyróżnychdyscyplin
naukowychwpełniuzasadniająterminuspostquembadańnadwiejskim
szkolnictwemelementarnymnaPomorzuZachodnim.
TerminusadquemprzedmiotubadaństanowipoczątekXIXstulecia,bar-
dziejzłożony.Wydajesię,żenajwłaściwszebędzieokrespostfryderycjańskie-
gosystemuszkolnictwawiejskiegozamknąćnaprzezwyciężeniutradycyj-
nychstrukturstanowychizastąpieniuichprzeznowoczesnespołeczeństwo,
wktórymnastąpiłowydatnewzmocnienierolioświatowo-wychowawczej
państwa.PostfryderycjańskieprawodawstwoszkolneostatniejćwierciXVIIIw.
okazałosięniezdolneprzezwyciężyćsłabościsystemuszkolnegouświęco-
negotrwaniemodXVIw.orazwzmocnionegostrukturalnieiprawniewdo-
bieabsolutyzmu.Dlategoceleifunkcjecałegosystemuszkolnego,azwłasz-
czaszkółwiejskich,najmocniejwciążtkwiłyzakorzenionewtrójstanowym
podzialespołecznym,opartymnaurodzeniuorazwprawiepatronatu,na
Pomorzupruskim,mającymteżwsparciezestronyantyoświeconegoducho-
wieństwa.Próbyopracowanianowegoprogramuszkolnegoopierającegosięna
ideachOświeceniazakończyłysięniepowodzeniem.Dlategonawskrośreli-
gijnycharakterszkolnictwawiejskiegozdołałypodważyćdopieroreformy
WilhelmavonHumboldta(1767-1835)z1809r.,oznaczającepełnezaangażo-
waniesiępaństwwreformęsystemuoświatowo-wychowawczego.
Literaturazgodniestwierdza,żewojnatrzydziestoletniajestniekwestiono-
wanącezurą(niekiedypodcezurą)wrozwojuszkolnictwaiwychowaniaze
względunajejnastępstwaogromnestratydemograficzneizniszczeniamate-
rialneorazspadekkulturyżyciadniacodziennegocałegospołeczeństwaprzez
pokolenia.WodniesieniudoPomorzaZachodniegocezuratamadodatkowo
12