Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
SzlojmerebChaims[SzlojmeodrebChaima]toostatnia,nieukończona
powieśćSzolemaJankewaAbramowicza,znanegoczytelnikompodpseu-
donimemMendeleMojcher-Sforim.Pisanazperspektywyczłowiekadoj-
rzałego,ouznanejpozycjiwżydowskimświecieliterackimiintelektual-
nym,opartazostałanawspomnieniachdotyczącychwiekuchłopięcego,
dorastaniawmałymlitewskimmiasteczkuorazstudiówwprowincjonal-
nejjesziwie(wyższejszkoletalmudycznej).Utworypodpisywaneimieniem
Mendelego,wędrownegosprzedawcyksiążek,powielokroćczerpałyzżycio-
rysuichfaktycznegoautora.Twórczoprzekształcałyelementybiografiina
potrzebyfikcjifabularnej,łączącdoświadczenia,jakieAbramowicznabył
podczaswędrówkipoośrodkachżydowskiejkulturyzachodnichguberni
ImperiumRosyjskiego(tzw.strefyosiedlenia1),zproząinspirowanąideami
oświecenia.Tymrazemjednakdorąkczytelnikatrafiatekstwyjątkowo
bliskozwiązanyzosobąpisarza,anieznacznazmianawzakresieimienia
głównegobohatera(SzlojmezamiastSzolem)jedynietębliskośćuwypukla.
SzlojmerebChaimsniejestzwyczajnymegodokumentem.Rysautobiograficz-
nyutworumaskujeszeregzabiegów,którenadająmuwymiarspecyficznie
powieściowy:narracjaprowadzonajestzperspektywyosobytrzeciej,nar-
ratorrościsobieprawodecydowaniaodoborzescenzżyciabohatera,tekst
wypełniająrozbudowaneopisyprzyrody,postaciimiejscowościwystępują
podpseudonimamiitd.Wrażenieobcowaniazliteraturąpięknąwzmacnia
kunsztpisarskiujawniającysięwgłębokiejtrosceooddanieszczegółów
etnograficznych,wlicznychopisachdomówizakładówrzemieślniczych,
charakterystycecodziennegoiodświętnegoubioruczypiosenkachflludo-
wych”.Cechyteodnaleźćmożemyrównieżwewcześniejszychdziełach
Mendelego.WSzlojmerebChaimswysuwająsięnaplanpierwszy,jednak
nieprzysłaniajązupełniepostacibohatera,bezktóregoflniedoczekaliby-
śmyrównieżtegożyciorysu”2.
1
Strefaosiedlenia-wyznaczoneprzezwładzecarskieobszary,naktórychwlatach1791-1917Żydzimogli
sięosiedlaćimieszkać.Terytoriumtopodlegałozmianom,generalnieobejmowałoutworzoneporoz-
biorachPolskizachodniegubernieimperiumorazpołudniowo-zachodniegubernienadczarnomorskie.
2
Zob.s.146.
VII
