Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NajważniejszymorganemadministracjiwojskowejbyłaKomisjaRządowaWoj-
nypowstaław1816r.(wmiejscedotychczasowegoKomitetuWojskowego).Najej
czelestałministerwojny.Komisjataskładałasięztrzechdyrekcji:materiałowej
(zaopatrzeniemateriałoweartylerii,inżynierii,umundurowania,służbazdrowia),
osobowej(sprawypersonalne,prokuraturawojskowa)irachunkowości(sprawyfi-
nansowewojskaorazkontrolafinansowa).Spełniałaonarolęministerstwawojny.
Dysponowałasekretariatemgeneralnym,obejmującymbiurokorespondencjiiar-
chiwum,któremupodlegałatakżelitografiaidrukarniawojskowa23.Głównymor-
ganemtejKomisji,podejmującymnajważniejszedecyzjebyłokolegiumradców
stanu–dyrektorówgeneralnych.Organtenpracowałpodprzewodnictwemministra
wojny.
NaczelnywódzwrazzeSztabemGłównymstanowiłorganoperacyjnegodowo-
dzeniaarmiąpolską.MinisterwojnywrazzKomisjąRządowąWojnyreprezentował
RadęAdministracyjną,stanowiącąwładzękonstytucyjnąwwojsku24.Takastruktura
stwarzałasytuacjekonfliktowemiędzyobuurzędami.Wtejsytuacjiprzewagęmiał
w.ks.Konstantyjakobratcesarzainastępcatronu.
JednązpierwszychdecyzjiKonstantegobyłowyłączenieKomisjiRządowej
WojnyzRadyAdministracyjnej,którąpodporządkowałsobie.Niesprzeciwiłsię
temuministerwojnygen.dyw.JózefWielhorski25.Wtensposóbzarysowałasię
dwutorowośćkierowaniaarmią.Jedentorreprezentowanybyłprzezministrawojny
ipodległemuorganakonstytucyjne–drugiprzezwodzanaczelnego.Systemten
wywarłpewienwpływnakształtowanienajwyższychwładznaszczeblachdowo-
dzeniawpóźniejszychdziejachwojskowychPolski26.
Takastrukturanaczelnychwładzwojskowychpodyktowanabyłasytuacjąpoli-
tyczną,wjakiejznalazłsięcarAleksanderI.Byłonjednocześniemonarchąabsolu-
tystycznejRosjiikonstytucyjnegoKrólestwaPolskiego.
StrukturęnajwyższychwładzwojskowycharmiiKrólestwaPolskiegopo
16.11.1815r.przedstawiaschemat3.
Usytuowaniewodzanaczelnegowstrukturzewładzdawałomuswobodędziała-
niapozarządemikonstytucją,armiapozostawaławięcwsystemieabsolutystycz-
nym.NatomiaststanowiskoministrawojnyorazfunkcjonowanieKomisjiRządowej
Wojnyumożliwiałooddziaływanienawojskorządowikonstytucyjnemu.Podobnego
rozwiązanianiebyłowarmiiKsięstwaWarszawskiego,ponieważministerwojny
byłjednocześniewodzemnaczelnym27.
1111111
23M.Tarczyński,Generalicjapowstanialistopadowego,Warszawa1988,s.31.
24Ibidem,s.29.
25Ostateczniesytuacjatazakończyłasiędymisjągen.Wielhorskiego.Abyuniknąćwprzyszłości
podobnegoproblemu,Konstantyniedopuściłdopowołanianowegoministrawojny,natomiast
kierownictwoKomisjiRządowejWojnyprzekazałmianowanemuprzezsiebiezastępcyministra
wojny.
26M.Tarczyński,Kierownictwowojskowe...,s.285.
27ZdaniemMarkaTarczyńskiegopewnepodobieństwoteoretycznychzasadorganizacjinaczel-
nychwładzwojskowychpojawiłosięw1821r.wPrusach.SztabGeneralnydekretemkrólew-
skimuniezależnionyzostałodministerstwawojny,uzyskującwtensposóbpełnąswobodędzia-
łaniawzakresieplanowaniawojnyikontrolinadwojskiem.
17
