Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
I.Historiapercepcyjniezorientowanejhistoriisztuki
książkipt.EuropeanArt.ANeuroarthistoryJohnaOniansa16.Jejautorna
pierwszymmiejscupostawiłdziełosztukiorazmechanizmyjegopostrze-
ganiaitworzenia.Gdyomawiałgenezępowstaniarysunkównaskalnych
czyobrazówMalewicza,refeksjadotyczącazagadnieńkontekstukulturo-
wegoipolitycznegostałasiędrugorzędna.Takiepodejściewzbudziłolicz-
nekontrowersje,któredoprowadziłydookreśleniacałejksiążkimianem
„pozbawionejpodstawspekulacji”17.Dodyskusjitejbędziemypowracać
wnastępnychrozdziałach.
WróćmyjednakdoRiegla,którywzwiązkuzeswojąmetodąwyzna-
czyłtrzyfazyrozwojuplastykistarożytnej.Jegorozważaniamiałycharak-
teranalizyformalnej,opierającejsięnazmysłowymdoświadczeniu.Nie
chodzinamozrelacjonowaniejegopoglądówodnośniedozmianfor-
malnychwsztucewowychtrzechfazachjejprzemian,aleowskazanie
neuronalnegozakorzenieniasformułowanychprzezbadaczaargumen-
tów.WedługRieglagłównecechysztukistaroegipskiejbyłyściślezwią-
zanez„jakbyobiektywnąmaterialnąjednościąprzedmiotów”18.Płasz-
czyznategorodzajudziełasztukipowinnabyćoglądanawtakisposób,
abyśmy,wbrewnaszemuzmysłowiwzroku,uzyskali„przekonanieojego
materialnejindywidualności”
.Zdaniemautoraceltendasięosiągnąćtyl-
koprzezbliskieprzyglądaniesiędziełu,tak,abycałkowiciewyeliminować
cień.Rieglnietylkowskazywałpowód,dlaktóregowrzeźbieegipskiej
światłocieńzostałzredukowany,aletakżesprzyjającemuwarunkioglądu.
Twierdziłteż,żeistotnadlaoglądutegotypuobiektuartystycznegojestsy-
metria,ponieważ„zdradzanajwyraźniejnieprzerwanydotykowyzwiązek
wewnątrzpłaszczyzny”19.Wszelkagłębiaograniczałaoglądpowierzchni,
czyniładziełomniejmaterialnym,aprzeztotakżemniejobiektywnym.
Rieglprawdopodobnieznównaraziłbysięnaostrąkrytykęwspółczesnych
namhistorykówsztuki,jakakolwiekpróbaposzukiwania„obiektywnych”
kryteriówopisudziełasztukijestdziśbowiemskazanananiepowodzenie.
KwestiaRieglowskiegopojmowaniasymetriiporazkolejnyodsyłanasdo
zagadnieńzwiązanychzgestaltyzmem,awkonsekwencji–dobiologicz-
nychuwarunkowańnaszejpreferencjiestetycznej.Zdaniemniektórych
16
J.Onians,EuropeanArt.ANeuroarthistory,London2016.
17
Zob.M.Rampley,Fish,VolcanoesandtheArtoftheBrain.ReviewofJohnOnians,
EuropeanArt.ANeuroarthistory,„JournalofArtHistoriography”2016,No.15,stro-
nynienumerowane.
18
A.Riegl,SpätrömischeKunstindustrie,s.32;tłum.za:K.Piwocki,op.cit.,s.54.
19
Ibidem,s.33.
