Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.AloisRiegliproblemsensualnościwinterpretacjidziełsztuki
37
waniategorodzajupytańmożeprzyczynićsiędowypracowanianowych
jakościwnaszejdyscyplinie.
PodsumowującrefeksjenadteoriąRiegla,wartoodnieśćsiędoroz-
działuzmieszczonegowksiążceNeuroarthistory.FromAristotleandPli-
nytoBaxandallandZeki.Oniansdokonujewnimanalizygłównychzało-
żeńteoriiRieglaorazodnosisiędojegomniejznanychtekstów.Dowodzi,
żeniebyłonwstaniedokońcauciecprzednaturalizmemSempera,po-
nieważodnosiłsiędo„nieuchwytnychsiłpsychicznych”
.Towłaśnieta
mentalnaenergia,zdaniemOniansa,byłaźródłemwskazanejprzezwie-
deńczykaregułypowstawaniapodobnychwzorówgeometrycznychwod-
dalonychodsiebiegeografczniezakątkachziemi.Istotnewtymujęciu
byłotakżepodejścieRiegladoproblemunaśladownictwanatury:
Wszelkaartystycznaaktywnośćzaczynasięodbezpośredniegoodwzorowa-
niaaktualnegofzycznegowygląduprzedmiotuwodpowiedzinaimpulsna-
śladowczy,któryzostałpobudzonydoakcjiprzezprocesypsychiczne25.
Powyższycytatnieodparciekojarzysięzbliższyminamwczasietekstami
dotyczącymiroliempatiiwsztuce.WskazywanyprzezRieglanaśladow-
czyimpulsprzywodzinamyślopisanewnastępnychrozdziałach26mecha-
nizmydziałanianeuronówlustrzanych.Ozasadnościdostrzeganiatakiej
analogiiświadczytakżeto,żeuznałonpotrzebętworzeniazapopędpier-
wotny.
Bodziecniepochodziodtechniki,aleodszczególnegoartystycznegoimpul-
su.Najpierwprzychodzipożądaniestworzeniarzeczypodobnejdonatury
wmartwymmateriale,potemprzychodziwybórodpowiedniejtechnikitwo-
rzenia.Musiałtobyćstałyartystycznypopęd,czujnyiniespokojny,będący
wciągłejakcji.Popędtenludzkośćposiadładługoprzedwynalezieniemtka-
nychochronnychubrań27.
ZdaniemOniansaRieglusiłowałznaleźćnowekategorieopisudziełasztu-
ki.Przyichwyznaczaniuistotnebyłytrzyelementy:obiektywizm,inno-
wacyjność(zaprzeczenieideomSempera)orazpodniesieniestatusuhi-
25
A.Riegl,ProblemofStyle.FoundationsforaHistoryofOrnament,Princeton1992,
s.30;tłum.własne.
26
Zob.rozdziałEmpatycznaodpowiedźnadziełosztuki.
27
A.Riegl,ProblemofStyle,s.15.
