Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Rozdział1.Celekształcenia
lubnawetodwróceniaporządkutaksonomii.Zakłóceniapolegająnatym,żeuczeń
„specjalizujesię”wwybranejkategoriicelów,np.wpodejmowaniuróżnorodnych
działań(„wyskakiwaniu”zpomysłem,„zapalaniusię”),alebezchętnegouczest-
nictwawdziałaniachzespołowychibezkontynuacjilubwlogicznymrozumowaniu,
alebezdostatecznejwiedzyibezzastosowańpraktycznych.Odwróceniasąjeszcze
ciekawsze,bowykorzystujązasadę,iżkażdalogicznastrukturaliniowapozmianie
porządkunaprzeciwnyzachowujeczęśćsensu,aniekiedynawetzyskujena
znaczeniu.
Opożytkuzodwracaniaporządkuwiedząnauczyciele,organizującdyskusje
ilekcjepowtórzenioweopartena„cofaniusię”wchronologii,złożonościzjawisk,
przyczynowości,uzasadnianiu.Uczniowiemająwszakżeinnepowody,byuczyć
się„odkońca”
7
.
Jakzaznaczonowcześniej,wszystkietaksonomiezakładają,żeniższekategorie
celówkształceniadająuczniompewnepodstawy(wpostacizorganizowanych
działańlubwiadomości),awyższekategoriecelówobejmująbardziejzłożone
zastosowaniawybranychczynności(określonepostawylubumiejętnościucznia),
opartenatychpodstawach.Modeluczeniasięprowadzącyodelementarnych
podstaw(naukowych)dozaawansowanychzastosowań(praktycznych),znany
wdydaktycejako„esencjalistyczny”,będziemytunazywalimodelemalfa.Ten
modeljesttradycyjny,szerokoupowszechniony,dlaniektórychnauczycielijedyny.
Sąwszakżedośćliczniuczniowie,którychbardziejinteresujązastosowania
niżpodstawy,oraztacy,którzychcielibypominąćetapżmudnychprzygotowań
iodrazuprzystąpićdowyższychkategoriiczynności:kształtowaniacharakteru,
rozwiązywaniaproblemów,działalnościmisyjnej,mistrzowskichwyczynówspraw-
nościowych.Odbywatosięnazasadziegrylubsymulacji,którapopewnymczasie
możeprzynieśćzrozumienie,żebezsolidnychpodstawteoretycznychiżmudnych
ćwiczeńczynnościwyższesąraczejpozorowane.Ciuczniowiereprezentują
modele„progresywistyczne”uczeniasię,wktórychaktywnośćuczniaodgrywa
większąrolęniżsystematycznośćjegowiedzyidziałania.Temodelemogąbyć
różne:odelementarnychzastosowańdozaawansowanychpodstaw(modelbeta),
odzaawansowanychpodstawdoelementarnychzastosowań(modelgamma)iod
zaawansowanychzastosowańdoelementarnychpodstaw(modeldelta).Temodele
uczeniasięprzedstawiarysunek1.3.
Tylkouczniowiereprezentującymodel„alfa”ucząsięwsposóbzakładany
wtaksonomiach.Uczniowietypu„beta”chętniejsięuczątego,cokonkretno-
-praktyczne:proste,użytecznei„sprytne”(wsensiepołączonejintuicjiibiegłości),
atakżelepiejrozwiązujązadaniategorodzaju.Uczniowietypu„gamma”wolą
problemyteoretyczne,oderwane,uważanezazbyttrudnenadanymszczeblu
7
Dalszywywódopartyjestnabadaniachprzedstawionychwmoimartykule:Poznawcze
hierarchieosiągnięćuczniówjakopodstawaskalocen.W:Diagnostykaedukacyjna,B.Niemierko
(red.),Gdańsk1994,Wydaw.UG.Zob.także:B.Niemierko,Ocenianieszkolnebeztajemnic,
Warszawa2000,WSiP,rozdz.4.
