Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1010Wprowadzenie
15
dobrzezorganizować,takbymogłaprzekazywaćwiedzęwsposóbuporządkowany
imetodyczny.Jaknależytoczynić,autorwyjaśniałwWielkiejdydaktyce.Idea
drugabyłasymbolemzmiennościwiedzyisymbolemkształceniasięczłowieka
przezcałeżycie.Stałasiępodstawąsystemuzawierającegonp.nszkołęnarodzin”,
nszkołęchłopięctwa”,nszkołęstarości”,nszkołęśmierci”.
Wczasachformowaniasięszkołyśredniowiecznejprogramnauczaniaokreślali
saminauczycielestosowniedowymagańwynikającychzmodeluczłowieka
wykształconego,przyczymzarównoonisami,jakimodelpozostawaliwścisłym
związkuzżyciemKościoła.Programnauczaniapowstawałwówczaswewnątrz
szkoły,adecydowałonimnauczycielijegozasóbwiedzy.Kiedywiedzazaczęła
sięrozwijaćtakżepozaKościołem,akształceniesłużyćpotrzebomżyciaświeckiego,
programynauczaniazaczętotworzyćpozaszkołą.Niektóreszczegółowoustalały
zadaniaszkołyinauczyciela,wytyczałytreścinauczaniailektury,inneokreślały
tetreścijedynieramowoipozostawiałynauczycielowidużymarginesswobody.
Przykłademprogramówpierwszegotypubyłregulaminszkółjezuickich
(Ratioatqueinstitutiostudiorum,1599),którydokładniewyznaczałrytmżycia
szkolnegoiobowiązkinauczyciela.WtymtypiemieściłysiętakżeUstawyKomisji
EdukacjiNarodowejdlastanuakademickiegoinaszkoływkrajachRzeczypospolitej
przepisane(1783),wktórychzwierzchnośćszkolnanormowałaszczegółowo
programdydaktycznyiwychowawczyszkoły.Zestawienietychdwóchdokumentów
niejestprzypadkowe:mimoistotnychróżnicdzielącychobasystemyszkolne
–jezuicistworzyliszkołęłacińską,aprzedewszystkimkatolicką,szkołaKomisji
byłanarodowąiobywatelską–byłytraktowaneprzezwładzezwierzchniejako
narzędziaosiąganiacelówpolitycznych.Wdziejachszkołypolskiejścisły
iszczegółowyzapistreściprogramunauczaniawróciłrazjeszczewKrólestwie
Polskimpo1820r.,wdobiereakcjikatolickiejnawcześniejsząliberalizację
szkolnictwa.Szkołamiałaprzeciwdziałaćszerzeniusięwolnomyślicielstwa,atakże
byćzaporąwobecideirewolucyjnych.
Przykłademprogramówdrugiegotypumogąbyćramoweprogramyprzewidy-
waneprzezIzbęEdukacyjną(1807–1812),którepozostawiałynauczycielowidość
dużąswobodęwdobieraniuszczegółowychtreściilektur.Takicharaktermiały
programyszkółeksperymentalnychnaprzełomieXIXiXXw.–treścinauczanianie
byłydane,alewyłaniałysięwtrakciecodziennejpracynauczycieliiuczniów.
Wciąguwieluwiekówswegoistnieniaszkołaobrastaławróżneinstytucje:
opróczwspomnianychszkółdlanauczycieli,zwanychseminariaminauczycielskimi,
powstawałaadministracjaszkolnainadzórpedagogiczny;rozwijałasięsfera
biurokracjiszkolnej–powstawałysprawozdania,prowadzonebyłyksięgiszkolne
dozapisówuczniów,dziennikilekcyjne,notatnikinauczycielskieizeszyty
uczniowskie.Odbywającysięwszkoleprocesnauczaniaiwychowania,wraz
zrozwojemcywilizacyjnym,rodziłpotrzebęodpowiednichpodręcznikówiinnych
środkówdydaktycznych,dostosowanychdonichurządzeńszkolnych,salgimnas-
tycznych,boiskitp.Rozwojowiszkoły–ilościowemuijakościowemu–towarzy-
szyłopowstanieprzemysłuwytwarzającegoteurządzenia.
