Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OdMelancholiidoŻniwiarek
29
byłatwórczośćartystówłódzkich26.Takżewinnymprojekciewysta-
wienniczym,nastawionymzkoleinamiędzynarodowekontaktyśrod-
kowoeuropejskiejawangardy,któretooczekiwaniałódzkagrupaspeł-
niała,twórczośćJungIdyszznalazłaniewielkieodzwierciedlenie27.
Wefekcie,dziękibadaniomMalinowskiego,wieleogrupiemożemy
powiedzieć,niewielezaśmożemyzobaczyć28.
Malinowskiłączytwórczośćartystówzterminemtzw.ekspresjoni-
zmużydowskiego,pojęciemzrazudośćenigmatycznym,jeżelitrakto-
waćjewkategoriachstylistycznych,nabierającymjednaksensu,gdy
zestawisięgozpostawątwórców,ideologiążydowskiejsztukinarodo-
wej,wręczstylunarodowego,opartegozjednejstronynatradycjikul-
turyjidysz,zdrugiejzaśnaeuropejskiejnowoczesności29.Niebyłoto
wszakśrodowiskojednolite:„Członkowie‘JungIdysz’reprezentowa-
liróżnorodnetypypostaw,którekształtowałysięwobrębiekultury
żydowskiej:BrodersoniBraunerutożsamialisięznarodowątradycją
żydowską.Szwarcpoprzyjęciuchrztuokreśliłsięjako‘Żyd–katolik’,
pragnącpołączyćtradycjężydowskąichrześcijańską.Dlaanarchizują-
cegoAdleratematykachasydzkastałasięmetaforąludzkiegolosu.In-
dyferentnyreligijnieBarcińskitoprzykładlewicowegoartystyżydow-
skiego”30.JeszczeinnąpostawęprzyjąłzwiązanyzJungIdyszHenryk
Berlewi:„WprzemówieniunaotwarciuWystawyArtystówŻydow-
skichwczerwcu1921rokuwWarszawie,zatytułowanymCzegochce-
my?(...)stwierdził,iżjej[sztukinarodowej–P.P.]przejawami‘niesą
tematynarodowe,leczformaindywidualna,odpowiadającaistotnym
cechomdanegonarodu’.WtensposóbzaznaczyłsięuBerlewiegowe-
wnętrznykonfliktmiędzypostawąkultywowaniatradycjiżydowskiej
26Por.J.Malinowski,DasjüdischeKunstlebeninOstmitteleuropa,w:Europa,Eu-
ropa.DasJahrhundertderAvangardeinMittel-undOsteuropa,red.R.Stanisławski,
Ch.Brockhaus,Bonn:Kunst-undAusstellungshallederBundesrepublikDeutschland,
1994,t.1,s.228–238.
27CentralEuropeanAvant-Gerdes:ExchangeandTransformation,1910–1930,
red.T.O.Benson,LosAngeles–CambridgeMA:LACMA/TheMITPress,2002.
28Najpełniejmateriałten,awzasadzieto,cosięzachowało,pokazanybyłnawy-
stawieEkspresjonizmwsztucepolskiejwMuzeumNarodowymweWrocławiuw1980
roku.Por.Ekspresjonizmwsztucepolskiej,red.P.Łukaszewicz,J.Malinowski,op.cit.
29J.Malinowski,Grupa„JungIdysz”,op.cit.,s.84–103.Zaprezentowananiżejre-
konstrukcjapoglądówgrupyopierasięnawskazanymfragmenciepracy.Tamrównież
zawartesąszczegółoweodniesieniadoliteraturyźródłowej.
30J.Malinowski,MalarstwoirzeźbaŻydówPolskichwXIXiXXwieku,Vol.1,War-
szawa:WydawnictwoNaukowePWN,2000,s.214.
