Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Orzechowskiprzyrównałszlachectwodozłotegopierścienia
znoszącegopodziałynalepszychigorszych.Wistocieherbnazywano
klejnotem,naktóregostrażyzhonoremwinienstaćkażdyszlachcic,
aherbowibezwzględunastanmajątkowybylirówniwobecprawa.
„Takowymbędącszlachcic,zawszewesołymwkrólestwieswymjest,
śpiewa,tańcujeswobodnie,niemającnasobieniewolnegoobowiązku
żadnego”opróczdwugroszowegopodatkuzłanuiudziału
wpospolitymruszeniudlaobronyojczyzny.
PozycjaszlachtynaszkicowanaprzezOrzechowskiegosilnie
kontrastowałazewschodnimzniewoleniembojarówirabstwem
poddanych—szczególniewsąsiednimWielkimKsięstwie
MoskiewskimspętanymgroząterrorucarówIwanaIIISrogiego
iIwanaIVGroźnego.Przypominałateżdawnymbojaromksięstwa
halicko-wołyńskiego,żeniegdyśbylionijedyniepoddanymiwładców,
traktowanymijako„słudzyhospodara”,kniazia,pana,
nieposiadającyminawetwłasnychdziedzicznychmajątków,gdyż
nadawałjeksiążęwczasoweużytkowanieizabierałwedługuznania.
Niebyłoteżzapewnerzecząprzypadku,że„ojciecliteratury
polskiej”MikołajRejpochodziłzŻurawnapodHaliczemzrodziny
mieszanejRejówiHerburtów.Mieszankakrwipolskiejiśląskiej
ożenionazruskimduchemmiejsca—geniusloci,jeśliwierzyćwtakie
zjawisko—mogłapobudzićMikołajadotworzeniawjęzykupolskim,
naprzekórłacińskiejtradycji.Twórcywywodzącysięztychziem
takżestanowiliawangardęspolonizowanejipoddanejkatolicyzmowi
lubwyznaniomreformowanymszlachtyruskiej,głoszącejnowe
wspólnewartościdlaswojegostanuspołecznego,poczucieznaczenia
iswobodyczerpiącz„rozkosznej”wolnościherbowejbraciwcałym
państwie.
ZRusiąCzerwonązwiązanychjestwieleznaczącychisławnych
postaci,coznamiennenietylkowywodzącychsięzestanu
