Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
39
MóWI,KTOMILCzY.OKŁOPOTACHzMILCzENIEMWTEATRzE
siewWarszawianceWyspiańskiego(1898),FelicjanieDulskim
wMoralnościpaniDulskiejZapolskiej(1906)iIwoniewIwo-
nie,księżniczceBurgundaGombrowicza(1938).
Kołaczesięnamzapewnejeszczepogłowienmilczek
zZegrzynka”,czyliJerzySzaniawski,najbardziejmilczący
zpolskichdramatopisarzy(któremuniedorównujenawet
SławomirMrożek).Dobrzeteżpamiętamynaprzykładmil-
czenieKsiędzaPiotrawDziadach,potraktowanejakoaktod-
mowywobecinwigilacyjnychpytańSenatora(nGdywładza
każemówić,milczećsięniegodzi”),policzkówPelikana,szczut-
kówBajkowa11.Senatorrozkazujewręczzapisaćsekretarzo-
wijegomilczenie:nzapisz,żemilczał”.Naniczdajesiętakże
ożywienieKsiędzaPiotra-czarnegocheruba,braciszka-
kieliszkiemrumu.WielkimniemowąjestrównieżBóg,który
animyśliodpowiadaćwWielkiejImprowizacjinabluźnier-
stwaKonrada(ustawiczne:nmilczysz!”inodezwijsię”),ido-
pierowWidzeniuKsiędzaPiotraodzywasięwproroczejale-
goriiPolski-Chrystusanarodów,równieżdlatego,żeKsiądz
Piotrjestnprocheminiczym”igadazPanem,leżąckrzyżem.
Omowieimilczeniujakoromantycznychantynomiachsa-
motności(nSamotność-cóżpoludziach,czymśpiewakdla
ludzi?”)-najlepiejpoczytaćsobieuMariiKalinowskiejwjej
odkrywczymstudiumMowaimilczenie(1989)12.
WswojejPoetyceArystotelesfabułę(mythos)wyraźnie
stawiaprzedpostacią(ethos).Wsztukachwspółczesnych
wręczodwrotnie.Corazmniejsiędzieje,bohateromcoraz
częściejnicsiępoprostuniechce(niechcąchcieć).Tenza-
nikwolidziałanianajlepiejzapisałRóżewiczwKartotece
(1960),gdzieBohaterbezimienianieustanniezasypia
włóżku.ZdesperowanyChórwręczgozaklina:
ToćnawetuBecketta
Ktośgada,czeka,cierpi,śni,
Ktośpłacze,kona,pada,bździ.
Ruszsię,inaczejteatrzgubisz.13
Chciałobysiępowiedzieć:otóżniekoniecznie.Milczenie
inicnierobieniewcaleniemusibyćśmiertelnymniebezpie-
czeństwemdlateatru.USamuelaBeckettadrogataprowadzi
ostateczniedoredukcjidramatu,doteatruminimalistycz-
nego,gdzieostatnimogniwemdialogumożesięstaćwłasna
pamięć.WOstatniejtaśmieKrappabohaterrozmawiajużtyl-
konaswójtemat,potrzydziestubodajlatach,znagranymi
wcześniejtaśmami,jakbyodsłuchiwałsamsiebiewkolejnych
wcieleniachswegonmówionego”dziennikapokładowego,
