Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ii.Misterium–próbadefinicji;
rozróżnieniepojęćisensów
P
rytuałówprzejściawspołecznościacharchaicznych,poprzezkultystarożytnejGrecji,
ojęciemisteriumprzechowujewsobiewielowiekowątradycjęreligijną:od
ażdochrześcijańskiejtajemnicyChrystusa.Strukturamisterium,mimozmiennych
jegotreści,jestnieodmiennietasama:przechodzenieprzezśmierćkunowej,dosko-
nalszejformieżycia.Historycznierzeczujmując,terminnmisterium”odnosiłsiędo
różnych,leczznajdującychwspólnymianownikzjawisk.Misteryjnewidowiskahi-
storyczniepoprzedzająmisteriarozumianejakoliterackieteksty(gatunkiliterackie).
Wkontekścietymtrzebaodnotowaćistnieniewkulturacharchaicznych–jeszcze
przedwidowiskami–starożytnychkultówmisteryjnych.Pierwszedwatypymiste-
riumsąpłodamikulturychrześcijańskiej,trzeci–skupionynarytualemisteryjny
kult–masweźródławczasachprechrześcijańskich.Dowymienionychtrzechzna-
czeńnależydodaćujęcieteologiczne,wyświetlającewzajemnerelacjetrzechOsób
Boskich,azatemwskazującenanwewnętrzneżycieBoga”;onorównieżodnosisię
doczasówpoChrystusie.Zniniejszegozestawieniawynika,iżmożemywyróżnić
czteryznaczeniaterminunmisterium”:misteriumrytualne(misteriumjakowtajem-
niczenie),misteriumteatralne(spektaklmisteryjny),misteriumliteraturoznawcze
(dramatmisteryjny)orazmisteriumteologiczne(nwewnętrzneżycieBoga”).Wszyst-
kieznaczeniajednakspotykająsięna–manifestującymźródłowysens–poziomie
etymologicznym:mysteriontotajemnica,ministerionzaśtoliturgia.
1.Misteriumjakorytuał
Terminmysterionpochodziodgreckichsłów:myein,myesis,przełożonychnajęzyk
łaciński26jakoinitio,initiare,initiatioioznaczającychrytuałprzejścia,polegającyna
26
Wartopodkreślić,żeistnieniełacińskiegotłumaczeniagreckiegosłowamysterianieoznacza
obecnościmisteriówwreligiirzymskiej;przeciwnie,dionizyjskiemisteriabyływRzymiezwalczane.
17•
