Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
teAtRWkRAinieUtopii
rozczarowanieefektamizjednoczeniapaństwaniemieckie-
gow1871roku.Zamiastspodziewanejjednościnarodowej
ispołecznejwramachpaństwaobywatelskiegocorazsilniej
przejawiałysięróżnicemiędzyposzczególnymigrupami
społecznymi,wyznaniowymi,politycznymiczyregional-
nymi.Jakkolwiekprzezwyciężonorozbiciepaństwowe,to
niezdołanozniwelowaćróżnicujawniającychsięteraz
zjeszczewiększąsiłą.Narozdrobnienieśrodowiskowena-
kładałysiętakżepodziałypartyjne,wktórychkrzyżowały
sięzkoleiinteresywyznaniowe,społeczne,regionalne.
Wefekciepowiększałasięrzeszaludzi,którzyczulisięwy-
korzenieniiutracilipoczucietożsamościspołeczno-kultu-
rowej.Dotyczyłotozwłaszczaprzedstawicielimłodego
pokolenia,wchodzącegowżycienaprzełomiewieków.Wie-
luznichporzucałoswojedotychczasoweśrodowisko,ale
nieznajdowałodlasiebiemiejscagdzieindziej.Pokolenie
to,wychowanenawzniosłychideałachruchunarodowego,
naliteraturzeokresuklasycznegoiwielkiejsztucewzoro-
wanejnamonumentalizmieantyku,widziałobankructwo
ideoweswoichczasówiszukałooparciawnowychformach
życiaikultury.Dlategowłaśnietakimhasłom,jakVolks-
gemeinschaft(wspólnotaludu/narodu),staranosięnadać
nowątreść:zjednoczenie,któreniepowiodłosięnapozio-
miepaństwa-narodu,chcianozastąpićjednościąnapoziomie
kulturynarodowej.
ZjednoczenieNiemiecpodrządamiPrusnałożyłosięna
szybkopostępującąodlatczterdziestychXIXwiekuindu-
strializacjękraju.Społecznyefekttegoprocesupodkreśla
TomKemp:nGwałtownierozwijającysięnowoczesnyprze-
mysłzostałpołączonyzarchaicznymiramamipolityczny-
miispołeczeństwemwciążzdominowanymprzezagrarną
szlachtę,uporczywietrwającąprzypreindustrialnychwar-
tościach.TakwięcrosnącąpotęgągospodarcząNiemiec
kierowaliludzie,którzynależelidostaregoreżimu;jeśli
chodziozamożnąburżuazję,tozaakceptowałatęsytuację,
właściwiejejczłonkowiedostosowalisiędoniejbezwięk-
szegożalu”1.
Wnowejsytuacjitrudniejbyłosięodnaleźćmłodym
przedstawicielomśredniozamożnegomieszczaństwa,lu-
dziomwykształconym,przedstawicielominteligencji,śro-
dowisktwórczych-dziennikarzomiartystom,którzynie
akceptowaliistniejącegoporządkupaństwowegoaninieznaj-
dowalidlasiebiemiejscawstrukturzeprzekształcającego
sięspołeczeństwaindustrialnego.Szukającwłasnejdrogi,
świadomiemanifestowalirównieżniezależnośćoddotych-
8
