Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10OTEKSTYDOŚWIADCZENIA
wymagałyzebraniamiędzynarodowegozespołubadaczyzajmujących
sięróżnymiliteraturaminaszegoregionu.
DoświadczenienowoczesnościnapewnoprzybierałowEuropie
Środkowo-WschodniejdrugiejpołowyXIXipierwszychdekadXXw.
odrębnąformę,spotykającsięzwyjątkowymsplotemokolicznościhi-
storycznychikulturowych.Nowoczesnośćwtymregioniemiałaspecy-
ficznycharakterwynikającyzdominującegomodelukulturowegooraz
realiówekonomicznychispołecznych(enklawynowoczesnościwwiel-
kichmiastach,tradycyjnagospodarkanaprowincji,spotkaniaflzaścian-
kowych”modelikulturyzflmetropolitalnymi”itp).Światwspecyficzny
sposóbpodlegałtunowoczesnemuflodczarowywaniu”.Możnabowiem
powiedzieć,żetożsamośćniejakoflnaturalnie”przynależaławtymre-
gioniedosferynegocjacji.TopodwpływemtychprocesówwEuropie
Środkowo-Wschodniejodpowiedźtwórcównawyzwanianowoczesno-
ściprzybrałapostać,którądziśkojarzysięzsamąkwintesencjączy
samymcentrummodernizmu,zwłaszczamodernizmudojrzałegoinaj-
bardziejinteresującegoartystycznie.Jegoikonąmiałstaćsiękafkow-
skibohaterocharakterystycznierozproszonejczyrozfragmentowanej
tożsamości,którejrozmaitewzorytestujewewłasnymżyciu,bohater
wopresjiisytuacjiwyboru,któraniezależyodniegoidoniegonie
należy.Postaćtę–itentypnowoczesnegopodmiotu–ukształtowało
oczywiściewieleprzemian,któretrzebakojarzyćzróżnymiregionami
naszegokontynentu.Niewątpliwiejednakdużeznaczeniemiałatulo-
kalnaodmianadoświadczenianowoczesności.Dokręgutychdoświad-
czeńnależałonapewnozderzeniedwóchpostacieuropejskiejtożsa-
mości:tejflstarszej”,bliższejkulturowemucentrumtradycyjnieiwciąż
lokowanemunaZachodzie(np.wParyżuczyBerlinie),itejflmłodszej”,
prowincjonalnej,otwartejnaregionydotądnieznane12.
12Wnaszymregionieliteraturabyławsposóbwyjątkowyzaangażowana
wprocesytworzeniainegocjowaniatożsamości.Zob.C.G.Kiss,Gdzieliteratura
tworzyłanaród(problemykulturśrodkowoeuropejskich),w:tenże,Powinowactwawy-
szehradzkie.Wspomnienia,szkice,eseje,Warszawa2016,s.190–197.Zob.również:
tenże,LekcjaEuropyŚrodkowej:esejeiszkice,Kraków2009.
