Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
obowiązującymdawniejparadygmaciejejuprawiania.Razitunietylkoprzesadnie
empiryczno-indukcyjnylubnormatywno--filozoficznycharakterteoriiwychowania,lecz
takżeniecopowierzchownainiezawszeprzekonującapodbudowateoretycznagłoszonych
wniejopiniiistanowisk.Zpewnościąwielejeszczeczasuupłynie,zanimsytuacja
taulegnieradykalnejzmianie.Jesttosprawanapewnoniełatwa.Wymagaprzedewszystkim
wspomnianejkonfrontacjigłoszonychprzezniątwierdzeńorazwłasnychprzemyśleń
idociekańnaukowo-badawczychzróżnymipoglądamiowychowaniuwinnych
dyscyplinachnaukowych.Istniejeteżkoniecznośćczęstszegoibardziejpogłębionego
odwoływaniasiędoznanychwpsychologiiteoriiosobowościorazprzegląduianalizy
różnychsystemówwartości,conabieraszczególnegoznaczeniawspołeczeństwach
pluralistycznych.Dladalszegorozwojuteoriiwychowanianiewątpliwiekorzystnabyłaby
takżerezygnacjaznadmiarutwierdzeńpodawanychwkategoriipowinności.Maona
bowiemdoczynieniazproblemamiwyjątkowosubtelnymiizbytzłożonymi,abyzadowalać
sięwyłączniejednoznacznymirozstrzygnięciami.Wypowiadaniewobrębieteorii
wychowaniatwierdzeńwkategoriipowinnościjestlogicznymskutkiempochopnego
inieuprawnionegowynoszeniawniejnaukowościponadjejrealnemożliwości,tj.
przypisywanegojejcharakteruprzesadnieempiryczno-indukcyjnego.Wtensposób
pomniejszasięlubcałkowicieeliminujestanowiskaalternatywne,zamiastukazywaćróżne
podejściawobectychsamychproblemówwychowawczychitraktowaćjejakorównoważne
podwzględemwartościpoznawczej.Twierdzeniategotypudawałybymożliwość
wychowawcominauczycielomdokonywaniawyboruorazpobudzałybydorefleksji
pedagogicznejorazwłasnychposzukiwańwdziedzinieunowocześnieniaswejpracy
wychowawczej.Sprzyjałybyrównieżpogłębianiuichpoczuciawspółodpowiedzialności
zaorganizowanyprzeznichproceswychowania.
Takwięcsiłanośnateoriiwychowaniawznaczeniunaukowym(poznawczym)ijako
dziedzinyprzydatnejpraktycepedagogicznejleżyniewjednorodnościinienaruszalności
głoszonychprzezniątwierdzeń,leczwukazywaniuróżnorodnychpoglądówistanowisk
nainteresującejątematy.Natomiastelementjednoczącywielokierunkoweposzukiwania
istanowiskateoriiwychowaniamożestanowićwiarygodneirzetelnejejuprawianie,tj.bez
stwarzaniapozorównaukowościlubunaukowianiajejzawszelkącenęwyłączniewedług
zaleceń,zgodnychzpodejściempozytywistycznymlubneopozytywistycznym.Chodzi
głównieoto,abyniezapominać,żeteoriawychowania,szczególniewwarstwie
zainteresowańsposobamiiwarunkamioddziaływańwychowawczych,posiadapewnecechy,
jakieprzysługująnauceempiryczno-indukcyjnej(lubpraktycznej),awzwiązkuzeswymi
zainteresowaniamidotyczącymicelówwychowaniaprzypominapodwielomawzględami
naukęaprioryczno-dedukcyjną(lubteoretyczną).Trzebateżzerwaćzwszelkąformą
koniunkturalizmu,którywpewnymzakresiemożerównieżzaciążyćnaobecnieuprawianej
teoriiwychowania.Dlategomiarąsukcesu,jakimmogłabysięonawykazaćtuiteraz,jest
nadewszystkouprawianiejejzgodniezwłasnymizainteresowaniamiorazwedług
najwyższychwłasnychuzdolnieńimożliwości.Oostatecznymjejprofiluidorobku
decydująjużbowiemnieoczekiwaniawładzoświatowychipolitycznych–jakmiało
tomiejscewniedalekiejprzeszłości–leczkonkretneosiągnięcia,którymiteoria
wychowaniabędziemogłasięposzczycić.
*
Niesposóbjednakzgodzićsię,żewteoriiwychowanianależywszystkorozpocząć
niejakoodnowa.Żądanietakiebrzmidemagogicznieibyłobyzpewnościąniemożliwe
dospełnienia.Przyniosłobywięcejszkodyniżpożytku.Niemniejniewolnozapominać,
żeteoriawychowanianiewykazujezadowalającegopoziomunaukowegoiżewymaga
rzeczywiściewieluzmianiulepszeń.Trudnobyłobyjednakodmówićteoriiwychowania
