Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
społecznieimoralniepożądanym.
Wdalszychrozważaniachużywasiępojęciawychowaniawyłączniewjegowąskim
rozumieniu,szczególniejakoprocesuoddziaływańnadzieciimłodzież,mniejnatomiast
jakowynikutegorodzajuoddziaływańnadziewczętaichłopców.
Wielośćdefinicjiwychowania
Pojęciewychowania–zwłaszczawjegowąskimrozumieniu–byłoinadaljestróżnie
definiowane.Istniejezpewnościątyledefinicjitegopojęcia,ilejestwspółcześnieteoriii
nurtówznimzwiązanych(por.B.Śliwerski,2000).Niektórzytwierdząnawet,żew
naukachpedagogicznych„ażsięroiodróżnych[tegorodzaju–przyp.M.Ł.]definicji[...],
przyczymjednaprzeczydrugiej,jednakładzienacisktylkonapewienaspekt,uznając
gozaważny,podczasgdyinnauważagozamałoistotny”(G.Mialaret,1968,s.13).Warto
jednakpamiętać,żewiększośćdotychczasowychdefinicji–oprócztego,żesąformułowane
różnymjęzykiemipodkreślająodmiennejegoaspekty–bywanaogółtakżewyrazem
określonejkoncepcjiteoretycznejznanejwpedagogiceinaukachjejpokrewnych.
Niektórzydefiniująwychowanienietylezpunktuwidzeniatego,czymonojestzeswej
istoty,ileraczejzewzględunamożliwośćzajmowaniasięnimprzezokreślonądyscyplinę
naukową.Przetowyodrębniasiędefinicjewychowaniaformułowanenaużytekwyłącznie
pedagogiki,psychologii,socjologiilubfilozofii.Próbysformułowaniadefinicjiwychowania
przydatnejwpedagogicelubpsychologiipodjęłaAntoninaGurycka(1979,s.55).Pierwsza
znich,czylisformułowanadlapotrzebpedagogiki,określawychowaniejako„dynamiczny,
złożonyukładoddziaływańspołecznych,instytucjonalnych,interpersonalnych,pośrednichi
bezpośrednich,wywołującychzmianywosobowościczłowiekatymoddziaływaniom
poddawanego”.Drugadefinicjawychowania,tj.sformułowanazmyśląozastosowaniuw
psychologii,manastępującebrzmienie:„wychowanietodynamiczny,złożonyukład
wzajemnieodsiebiezależnychprocesównadawaniaiodbioruwpływu(wywierania
wpływu)zachodzącychmiędzyjednostkamiozróżnicowanych,specyficznychrolach,z
którychjednajestdojrzałymwychowawcą,adrugamniejodniegodojrzałym
wychowankiem,wceluzrealizowania,wsposóbwzględnietrwały,jakiegośmniejlub
bardziej,aleświadomiezłożonegoprzezwychowawcęprojektujegoosobowości”(A.
Gurycka,1979,s.55).
Przytoczonedefinicjewzajemniesięuzupełniająi–jaksądzę–nieróżniąsięistotnie.
Toteżtrudnochybazgodzićsięzużytecznościąwyłączniepierwszejznichjedynie
nagrunciepedagogiki,adrugiejgłówniewramachdociekańibadańpsychologicznych.
Obiedefinicjemogązpewnościąznaleźćzastosowaniezarównowpedagogice,jaki
psychologii.
GodnauwagijestdefinicjawychowaniawujęciuEmilaDurkheima,zgodniezktórą
„wychowaniejestoddziaływaniempokoleńdorosłychnate,któreniedojrzałyjeszcze
dożyciaspołecznego”(cyt.za:G.Mialaret,1968,s.14),jakrównieżnastępujące
sformułowanieJanaSzczepańskiego(1972,s.94):„wychowanie–tointencjonalne
kształtowanieosobowościdokonywanewramachstosunkuwychowawczegomiędzy
wychowawcąiwychowankiem,wedługprzyjętegowgrupieideałuwychowawczego”.
NatomiastWolfgangBrezinkawychowaniemnazywa„takiedziałanie,poprzezktóreludzie
starająsięwsposóbtrwałyudoskonalićukładydyspozycjipsychicznychinnychludzilubteż
utrzymaćichstanyuznanezawartościowe,bądźwreszciezapobiegaćpowstawaniu
dyspozycji,któreoceniasięnegatywnie”(cyt.za:H.Muszyński,1988,s.14).
Interesującawydajesięrównieżdefinicjawychowania,zaproponowanaprzezRomanę
Miller(1981,s.122).Zgodniezjejprzeświadczeniemstanowiono„interwencję
wdialektycznystosunekczłowiekaiświata,regulującąichwzajemnestosunkizapomocą
twórczegowspółdziałaniadotyczącegorozwojuspołeczeństwaijednostki”.Wartościowa
