Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
poznawczojesttakżedefinicjawychowaniasformułowanaprzezRomanaSchulza(2001,
s.253),wedługktórejwychowanieto„planowaaktywnośćczłowieka,zorientowana
naosiągnięciepewnychcelów,tj.pewnychpożądanychitrwałychzmianwosobowości
ludzi”.WartazastanowieniajestteżdefinicjawychowaniawujęciuHeliodora
Muszyńskiego(1988,s.22),któryokreślawychowaniem.in.jako„sterowanieprocesami
socjalizacyjno-enkulturacyjnymiorazuczeniasięjednostekpodporządkowanecelom
kształtowaniaokreślonychdyspozycjiosobowościowych”.
Znanesąrównieżdefinicjewychowaniawsformułowaniuniecouproszczonymczywręcz
lapidarnym.Określająonewychowaniejako:
–celowesterowanieprocesemuczeniasięczłowieka;
–oddziaływanienawszechstronnyrozwójosobowości;
–działaniewywierającenaczłowiekaokreślonywpływ;
–zjawiskoprzenikającecałeżyciespołeczne;
–dorastaniedozadań;
–kierowanierozwojemitp.(por.R.Miller,1981,s.118;H.Muszyński,1988,s.12,
14i19;K.Olbrycht,1987,s.15).
Naogółwewszystkichliczącychsiędefinicjachwychowaniauwydatniasięjego
charakterprakseologiczny(technologiczny)iteleologiczny(celowościowy).Toznaczy:
utożsamiasięjezazwyczajzeświadomymwywieraniemwpływunawychowankacelem
przyswojenialubutrwaleniapożądanychspołecznieimoralniecechjegoosobowości.Przy
czymniektóredefinicjekładąwiększynacisknateleologiczny(niżnaprakseologiczny)
charakterwychowania,czylinarealizacjęokreślonychcelówwychowawczych;mniej
natomiastnazaprogramowaneuprzedniooddziaływaniawychowawczeiviceversa.
Próbaklasyfikacjidefinicjiwychowania
Zarysowanawyżejróżnorodnośćiwielośćdefinicjiwychowaniaskłanianiektórych
pedagogówdowyodrębnieniaichpodstawowychrodzajów,czyliuporządkowaniawedług
określonegokryteriumichpodziału.Wtensposóbpostąpilim.in.StefanKunowski(1993,
s.166–169)iKatarzynaOlbrycht(1987,s.13).
S.Kunowskiwyróżnił–zewzględunadominującewwychowaniucechy(„elementy”)–
czterygrupydefinicjitegorodzaju:
–definicjeprakseologiczne,wedługktórychwychowaniejestrównoznaczne
zoddziaływaniemwychowawcównawychowanków,czylizich„urabianiem”;
–definicjeewolucyjne,upatrującewwychowaniuprocessamorzutnegorozwoju
wychowanka,wtymszczególniewwynikunabywanegoprzezniegodoświadczenia;
–definicjesytuacyjne,doceniająceuwarunkowaniaśrodowiskowewprocesiewychowania
łącznieztzw.sytuacjamiwychowawczymi;
–definicjeadaptacyjne,podkreślającemniejlubbardziejwymierneefektywychowania,
którychwyraźnymprzejawemjestprzystosowaniewychowankadosłusznychwymagań
ioczekiwańspołecznych.
K.Olbrycht(1987,s.13)wyodrębniatakżeczteryróżnerodzaje(grupy)definicji
wychowania,aściślejmówiącczterysposobyrozumieniapojęcia„wychowanie”–
zewzględuna„stopieńorazcharakterintencjonalnościobjętychnimoddziaływań”.Ujęte
wtensposóbwychowaniejawisię,wedługniej,bądźtojako:
–„kształtowanietzw.cechkierunkowych”;
–„świadome,celowekształtowanieosobowościwychowankazgodnezprzyjętymideałem”;
–„świadomeicelowewywieraniewpływunadrugiegoczłowieka”lubjako
–„oddziaływanienaczłowiekałączniezsocjalizacjąiinkulturacją”.
Zaproponowany–zarównoprzezS.Kunowskiego,jakiK.Olbrycht–podziałdefinicji
wychowaniapozostawiawieledożyczenia.Przedewszystkimniesątopodziaływpełni
