Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1
METODOLOGICZNYWYMIARROZWOJU
TEORIINAUKOWYCH
GrażynaMusiał
1.1.Pojęcia–systematyzacjanaukowa–teoria
Refleksjametodologicznajestintegralnączęściąrozwojunauki.Celempo-
znanianaukowegojestwykrywanieprawidłowościorazformułowanieogólnych
prawpozwalającychwyjaśniaćiprzewidywaćprocesy.Empiryzmwnauceeko-
nomiistanowirdzeńdyscyplinynaukowej,jestodpowiedzialnyzaistnienieiroz-
wójtejnauki.
Pojęciapowinnyposiadaćwprocedurachbadawczychprecyzyjnedefinicje,
byćintersubiektywniesprawdzalneidającesięcharakteryzowaćzapomocą
terminówobserwacyjnych.Intersubiektywnośćoznaczamożnośćzakomuniko-
waniaowychdefinicjiinnymbadaczompoto,abybylionizdolniwłączyćjedo
swoichbadańipotwierdzićlubnieprzedstawionefaktyiustaleniaempiryczne.
Zrozumieniepojęciawymagazrozumieniakontekstu,któryjewyznacza.
Ówkontekstjestzmiennyizależyodperspektywyteoretycznej,jakąprzyjmuje
sięwbadaniu.Wpraktycebadawczejniemożezachodzićnadmierneupraszcza-
nieproblemuznaczeniapojęć.CarlGustavHempelpisał:„Systematyzacjanau-
kowawymagaustalania–wpostaciprawlubzasadteoretycznych–rozmaitych
związków,zachodzącychmiędzyróżnymiaspektamiświataempirycznego,które
charakteryzujemyzapomocąpojęćnaukowych.Pojęcianaukisąwięcwęzłami
wsiecisystematycznych,wzajemnychrelacji,którejnićmisąprawaizasady
teoretyczne.[...]Wbadaniunaukowymtworzeniepojęćitworzenieteoriimuszą
iśćrękawrękę”
10.
Definicjesąregułamikorespondencjipomiędzyteoretycznymipojęciami
aobserwowalnymiprocesami
11.Większośćbadaczykończypracekoncepcyjne
10CarlG.Hempel:Podstawynaukprzyrodniczych.PaństwoweWydawnictwoNaukowe,War-
szawa1968,s.131.
11Regułakorespondencjitorelacjapomiędzynośnikiemprawdy(czyraczejjegotreścią)afak-
tem.Tęrelacjęmożnainterpretowaćnadwasposobyiwyróżnić:mocnerozumieniekorespon-
dencjiorazsłaberozumieniekorespondencji.Wnaucenowożytnejużywanoterminówcorre-
spondentia,correspondence,adequatio.Posługiwaniesięnimipodwpływemzwyczaju
