Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Statystykaisymulacjakomputerowa
wybranefaktyzprzeszłości
Wliteraturzeczęstosąprzywoływanehistorycznezastosowaniametodilo-
ściowych.Iwasiewicz(2011,s.107)wspomina,żejużwstarożytnymEgipcie
okołoroku3500p.n.e.sporządzanosprawozdaniadotycząceliczbyzatrudnio-
nychprzybudowiepiramid.Ztegookresupochodząteżmalowidławegipskich
grobowcach,naktórychprzedstawionopartiegrywkości(Bernstein,1997,s.2).
Niewieleźniej,bowXXXIIwiekup.n.e.plemięAsipu,mieszkającepomiędzy
EufratemaTygrysem,zajmowałosięudzielaniemkonsultacjiwzakresieryzyka
iniepewnościorazpodejmowaniatrudnychdecyzji(Domańskiiin.,2014,s.7).
Bernsteinjakokluczowyelementźniejszegodynamicznegorozwojuwskazuje
indoarabskisystemliczbowy,którydoEuropydotarłdopieroprzedośmioma
wiekami(Bernstein,1997,s.XV).Braktakiegosystemupraktycznieuniemoż-
liwiałwcześniejszymspołecznościom,wtymrównieżodużymrozwojumate-
matycznymGrekom,przeprowadzaćobliczenia,anietylkorejestrowaćnastęp-
stwaichdziałań(Newman,1988).
W1279rokukrólEdwardI(Bernstein,1997,s.62)wydałedyktnakazujący
stosowanieproceduryPróbyPuszki(TrialofPyx).Zwybitychwkrólewskiej
mennicymonetkażdegodniawybieranolosowojedną.Wagamonetbyłapo-
równywanazpłytkąkrólewskiegozłotaprzechowywanąwopactwiewestmin-
sterskim.Dopuszczanopewneodchyleniaodustalonejnormy,przyjmując
słusznie,żeniejestmożliwewykonanieidentycznychegzemplarzymonet
(Aczel,2000,s.670).Trudnowtymrozwiązaniuniedostrzecswoistegopier-
wowzoruzaproponowanejponadsześćwiekówźniejkartykontrolnej.
W1662rokuJohnGrauntopublikowałpracęNaturalneipolityczneobser-
wacjepoczynionenabiuletynachśmiertelności.Opracowanietoczęstoprzywo-
łujesięjakopierwsząstatystycznąpracęnaukową.Graunt,analizujączapisy
dotycząceurodzinizgonów,dostrzegałpewneprawidłowościzwiązanezwy-
stępowaniemtychzjawiskwdużychpopulacjach.Zaledwieosiemlatwcześniej
francuskipisarziszlachcicChevalierdeMere(prawdziweimięinazwisko:
AntoineGombaud),którybyłnamiętnymhazardzistą,zwróciłsiędoBlaisePas-
calazprośbąopomocwrozstrzygnięciuproblemupodziałuwygranejwniedo-
kończonejgrzewkości.Zagadnieniemtymjużdwastuleciawcześniejzajmował
sięmnichLucaPaccioli(Bernstein,1997,s.XV).Pascalzwróciłsięopomoc
wrozwiązaniutegoproblemudoPierreFermataprawnikazwykształcenia,
amatematykazzamiłowania.RozważaniaPascalaiFermatadająpoczątekteo-
retycznympodstawomrachunkuprawdopodobieństwa.Bernstein(1997,s.XVI)
16