Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
określatowręczjakootwarciewrótdofascynującegoświataprawdopodobień-
stwa.Towłaśnierachunekprawdopodobieństwadałpodstawydokonstruowania
napoczątkuXVIIIwiekutablictrwaniażycia,coumożliwiałosprzedażdożywot-
nichrentorazrozwójrynkuubezpieczeniowego.WXXwiekumetodyrachunku
prawdopodobieństwastałysiępodstawąstatystycznychmetodsymulacyjnych.
Wroku1900niemieckimatematykDavidHilbertsformułował23najważniejsze
problemydorozwiązaniawXXwieku.Wśródtychzagadnieńwyróżniłaksjo-
matyczneujęcieteoriiprawdopodobieństwa(Ostasiewicz,2012,s.27).Jedno
zpierwszychtakichujęćzaproponowałwroku1904niemieckiaktuariusz
G.Bohlemann,atrzynaścielatźniejRosjaninS.N.Bernstein.Kluczową,dla
przyszłegorozwojuprobabilistyki,aksjomatycznądefinicjęprawdopodobień-
stwaprzedstawiłjegorodakAndriejNikołajewiczKołmogorowwroku1933.
DynamicznyrozwójmetodstatystycznychnastępujezpoczątkiemXXwieku.
KarolPearsonprzedstawiłpropozycjęjednegoznajczęściejstosowanychtestów
testuniezależnościchi-kwadrat,RonaldAymlerFisherrozwijałstosowaniemetod
planowaniaeksperymentówwrolnictwie,aWalterAndrewShewhartwprowa-
dziłkartykontrolnewzastosowaniachprzemysłowych.WspomnianyjużAndriej
NikołajewiczKołmogorowprzedstawiłaksjomatyczneujęcieteoriiprawdopo-
dobieństwa,JerzySpława-Neymansformułowałpodstawyteoretycznebudowy
przedziałówufności,awrazzEgonemPearsonemdałpodstawyteoriiweryfika-
cjihipotezstatystycznych.WtymczasiewkawiarniSzkockiejweLwowie
(Urbanek,2014)obokStefanaBanacha,HogoSteinhausaiwieluinnychmate-
matykówwnaukowychdebatachbrałaktywnyudziałStanisławMarcinUlam
źniejszywspółtwórcametodyMonteCarlo.
IIwojnaświatowaprzyczyniłasiędoznacznegozwiększenianakładówna
naukę,zwłaszczawobszarachzwiązanychzwykorzystaniemwynikówbadań
wzastosowaniachmilitarnych.Takasytuacjawystąpiławobszarzestatystycz-
nychmetodkontrolijakości,gdzienapotrzebyarmiiamerykańskiejHarold
FrenchDodgeiHarryRomingopracowalisystemyplanówodbiorczychkontroli
jakości(SteczkowskiiStefanów,2009).Nadkonstrukcjąbombyatomowejwwoj-
skowejbazieamerykańskiejpracowałzespółnaukowcówpodkierunkiemJohna
vonNeumanna.Wskładtegozespołuwchodzilim.in.NicholasMetropolis,
RichardFeynmanorazwybitnypolskimatematykistatystykStanisławMarcin
Ulam.Jednozzadańwchodzącychwskładrealizowanegoprojektuokreślono
jakoMonteCarloistądwłaśniewywodzisiętakieokreśleniemetodsymulacji
komputerowej(Snopkowski,2007).Ulamzasugerował,żeprawdopodobieństwo
otrzymaniarozmaitychwynikówmożnawyznaczaćpoprzezsymulacjękompu-
terową.Takierozwiązanieuznawałzabardzopraktyczneiprzydatne(Domań-
17