Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
IZABELALIS-WIELGOSZ
wpewnejpodstawowejopozycji:centrum-peryferie,makro-mikro,uni-
wersalne-lokalne;przyczymobieteżprzebiegająctuwzdłużosireligijnej
ikonfesyjnej,jawiłysięwspecyficznymmechanizmieopozycyjnościbinar-
nej.Pogranicznośćnazasadzieautoidentyfikacjizaznaczałasięjakoprzyna-
leżnośćreligijnadowspólnotychrześcijańskiejwytyczanejkolejnowhistorii
przezPierwszy-Drugi-TrzeciRzym,jakonie-przynależność/odmienność
religijnawobecislamu;wreszciejakoprzynależnośćkonfesyjnadowspólno-
typrawosławnej(bizantyńsko-słowiańskiejwyznaczanejprzezDrugiiTrze-
ciRzym)inie-przynależnośćdowspólnotyłacińskiej(rzymskokatolickiej
zcentrumwPierwszymRzymie).Tendośćskomplikowanymechanizm
autoidentyfikacyjnywprostodzwierciedliłsięwprocesietożsamościowym,
bazującymnaautointerpretacjiwłasnejtradycjiiwartości,rozumianejjako
„kompensacyjnewytworzenieprzezperyferyjnąspołecznośćświadomości
hubrystycznej”,tazaś-codalejpodkreślaM.Dąbrowska-Partyka[Dąbrow-
ska-Partyka2004:10]-„objawiasięjakokulturowaautokreacjawysuniętej
placówki,przedmurzaczyoblężonejtwierdzy,wyjątkowo-jaksiętozda-
rzawobrębieimaginariumserbskiego-mostu”.Zatemfunkcjonowanie
serbskiegopatriarchatujakokonstruktywnegoelementu(peryferyjnego)
systemukulturowegoistniejącegonapograniczu-„pomiędzy”i„ponad”
wielkimicentrami,odpowstaniadolikwidacjimożnazdefiniowaćjakode-
fensywnedziałaniewceluutrzymania/podtrzymaniarodzimejtradycji
iwartości,przyostrymzałożeniuichnienaruszalnościiniezmienności.Jest
to-przywołującsłowaJ.Kozieleckiego-„świadomośćwłasnejciągłości,
stałościispójności,jakoprzekonanieopozostaniutymsamymwstale
zmieniającymsięświecie”[Kozielecki1986:325].
Sprzężonezhistoriącałejchrześcijańskiej,awszczególnościprawo-
sławnejekumenylosyśredniowiecznegopatriarchatuserbskiegobadacze
dzieląnadwapodstawoweokresy:odpowstaniaw1346r.1dolikwidacjipo
upadkudespotowinyw1459r.,orazododnowyw1557r.dodrugiejlikwi-
dacjiw1766r.Wpierwszymokresieserbskipatriarchat-popoczątkowych
trudnościachpolityczno-eklezjalnych[zob.Грујић1989:24-31]-jakopie-
częćświętosawskiejideiexorientelux,usytuowanynatradycyjnejpentar-
chicznie2wyznaczonejmapie,którejcentrum-dlaprawowiernych-stano-
___
___
___
___
___
___
___
___
1Ogłoszenieserbskiegoarcybiskupstwapatriarchatemw1346r.byłościśleuwarunko-
wanepolitycznie,bezpośredniozwiązanezkoronacjąStefanaDuszananacara.Wydarzenieto
wywołałosprzeciwKonstantynopola,czegowyrazembyłonałożenieanatemynaserbskiego
władcęipatriarchęw1352r.Dopieropojawieniesięniebezpieczeństwatureckiego,załagodzi-
łokonfliktmiędzyKonstantynopolemiPecią,którazostałauwolnionaodanatemyw1375r.
2HierarchiapięciukatedrzostałaokreślonawprawodawstwiecesarzaJustyniana
(NowelaCIX),nasoborachpowszechnych-Konstantynopolitańskimw381r.(Kanon3),Chal-
cedońskimw451r.(Kanon28),aostateczniepotwierdzonanasoborzeinTrullow691r.
(Kanon36)wnastępującymporządku:Rzym,Konstantynopol,Aleksandria,Antiochia,Jerozo-
lima.