Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dążeniedomimesis.Autorkatwierdzi,że"jakosystemprzedstawieniaperspektywa
linearnabyłatechnikąodtwarzaniawidzianejprzestrzeninawirtualnejpłaszczyźnie
przedstawienia”24-służyłazatemnietyleodzwierciedleniu,ilekreowaniurzeczy-
wistościwedługzasad"chłodnejlogikioptycznejgeometrii”25.Widentycznyniemal
sposóbtłumaczytoUmbertoEcowHistoriipiękna:"zastosowanieperspektywywma-
larstwieoznaczawistociepołączenieinwencjiiimitacji”26.Cozatymidzie,centralna
pozycjawidza"unieruchomionegoprzezlogikęsystemu”27wyznaczazarazempewną
konwencjępercepcyjną-ogląd,któryzawszelkącenępragniebyćobiektywny,
matematyczny,zracjonalizowany,alboteższerzej,postawęegzystencjalną,określoną
niegdyśprzezErwinaPanofsky’egojako"tryumfdystansującego,obiektywizującego
poczuciarzeczywistościijakotryumfnegującegodystansludzkiegodążeniado
kontroli”28.
Widokzoknabędącyprefiguracjąkrajobrazuestetycznegomożnajednak
takżepostrzegaćwaspekcieprocesówzapośredniczania,dlaktórychpierwotnym
mediumjestintelekt.OryginalnieujmujetękwestięJean-FrançoisLyotardweseju
zatytułowanymScapeland.Piszeon,żekrajobrazjestefektemoddziaływaniaumysłu
wywołującegouwidzastanwyalienowania(depaysement)29.Wynikaonznakłada-
niasięwprocesiepostrzeganiadanegowidokuobrazówmentalnychutrwalonych
wpamięci,cowyzwalapoczuciejegoprzejmującejinnościiobcości.Depaysement
jestrodzajemdezorientacjiintegrującejwrażeniazagubienia,oddaleniaisamotności,
którewyobcowują,alezarazemmogąprzybliżaćdonieskończoności.Alienacjajest
dlaLyotardaistotąkrajobrazu,zwłaściwąsobieprzenikliwościąfilozofodnajdujeją
zarównowpejzażachimpresjonistów,wpoezjiArthuraRimbauda,jakiwpóźnych
kwartetachsmyczkowychLudwigavanBeethovena.Oddalenieodrzeczywistości,
czegoskrajnymprzypadkiemjestutraceniesamegosiebie(wprzypadkuBeethovena:
utratasłuchu),otwieradostępdoabsolutu,przekraczającegosenstakichkategorii
estetycznych,jak:piękno,światło,harmonia,melodyka30,zbliżającegosiędostanu
duszynazywanegoprzezmyślicieliosiemnastowiecznych"wzniosłością”31.Wten
sposóbpostrzeganykrajobraz,jakoten,wktórymnastępujeradykalnakonfrontacja
tego,cowewnętrzne,ztym,cozewnętrzne,zawszejużnaznaczonyjestpierwiastkiem
melancholii.
CzęśćI.Śląsk-Film-Krajobraz
24
24AuFRieDBeRG:Wirtualneokno.OdAlbertiegodomicrosoftu.Przeł.AuReJniAk‑mAJewskA,
muPABiś‑ORZesZYnA.Warszawa,OficynaNaukowa,2012,s.75.
25Ibidem,s.61.
26Historiapiękna.Red.UuecO.Przeł.AukUciAk.Poznań,DomWydawniczyRebis,2005,
s.180.
27Ibidem,s.75.
28euPAnOFskY:Perspektywajakoformasymboliczna.Przeł.GuJURkOwLAniec.Warszawa,
WydawnictwoUniwersytetuWarszawskiego,2008,s.54.
29FuLYOTARD:Scapeland.In:IDem:TheInhuman:RefelectionsinTime.Trans.DumAceY.Stan-
ford,StanfordUniversityPress,1991,s.183.
30Ibidem,s.182-190.
31Szerzejotym:HistoriapięknaŹ,s.275-297.
