Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
i"zdobycia”krajobrazu-towaru,nierozłącznegoogniwaprzemysłuturystycznego,
kojarzącegosię,paradoksalnie,nietylezkonkretnąiżywą,ileabstrakcyjną,sfrag-
mentaryzowanąiodpersonalizowanąprzestrzeniąglobtroterskichkolekcji.Zkolei
krajobrazpojmowanyjakowidokstronrodzimych,ojczystychstajesięużyteczną
prefiguracjąsymbolikirozwijającychsięwokresiemodernizmunacjonalizmów.Takie
jegorozumieniejestwynikieminkorporacjiprzezsztukęnaturalnegośrodowiskajako
locusegzystencjizbiorowej,couwidoczniłosięwrozwojuformpejzażowychidenty-
fikowanychjakoobrazynarodowe(przykłademmogątubyćkrajobrazyholenderskie
pędzlaJacobavanRuisdaelaczyangielskie-JohnaConstable’a)icozresztąstało
sięprzedmiotemrefeksjikrytycznejodczasówzłowieszczoradykalnejniemieckiej
ideologiiBlutundBoden.
Jakpodkreślająbadaczezajmującysiękrajobrazemwsposóbinterdyscyplinarny,
naprzykładCosgrove,krajobrazjakoobrazniejestjakąśwyłącznądomenąsztuki
czyteżkategoriąprzynależnądodyskursuhumanistycznego.Naukiprzyrodnicze,
pomimotego,żedoniedawnawanaliziekrajobrazuodmawiałyłączeniapodejścia
fizycznego,materialnegoztradycjąwizualną,wrzeczywistościbliskopowiązane
ztechnikamiobrazowejreprezentacji,itozarównowsensiehistorycznym,jakifor-
malnym,opierająsiębowiemnatymsamymmechanizmieopanowywaniaświata,
postępowaniu,któregopodstawąjestzaufaniedoobiektywnychmożliwościwidze-
nia.WtokuswychdociekańCosgroveargumentuje,żeeuropejska"tradycjawidzenia”
obejmowałaszeregpraktykspołecznychzwiązanychnietylkozrozwojemtechnik
artystycznych,alezwynajdywaniemtechnologiiwspomagającychfizycznepostrze-
ganieświata:odmapimetodkartograficznych,poprzezmikroskopy,teleskopy,do
kameryfilmowej.Sposóbwidzeniakształtujeokreślonymodelnawiązywaniarelacji
zeświatemzewnętrznym-wciąguwiekówskorelowanybyłzrosnącymznaczeniem
zmysłuwzrokujakomediumprawdy:"widziećznaczywierzyć”38,comiałowpływ
takżenarozwójkolejnychtechnologiiwspomagającychwidzenie.
WpodobnymduchupostrzegakrajobrazKarlSchlögel-jakoucieleśnienie
ludzkiegopostrzeganiaświataikonstruowaniawiedzyonim;jegozdaniemwiąże
onzesobądwaporządkireprezentacji:artystycznyikartograficzny."Mapy,takjak
tekstyalboobrazy,reprezentacjamirzeczywistości”39-zauważa,awinnym
miejscustwierdza:"Mapaisztukawychodząsobienaprzeciw.Istniejąmiędzynimi
paralele”40.Tohistorycznepowiązanieobrazówmalarskich-dziełsztukiiobrazów
CzęśćI.Śląsk-Film-Krajobraz
świata-mapautorznajdujenapłótnachJanaVermeeraSztukamalarska(1662-1665)
iGeograf(1669).Napierwszymznichsztukamalarskazostajeskojarzonaztechniką
kartograficznązapośrednictwemrozpiętejnaścianiepracownimapyregionu,która
wchodziwrelacjezpowstającymwłaśniepłótnem.Nadrugimgeografpochylony
nadmapą"ogarniaświat,stwarzasobiejegoobraz,obramowujego,nadajemupo-
38DucOsGROve:SocialFormationandSymbolicLandscapeŹ,s.9.
39kuschLöGeL:Wprzestrzeniczasczytamy.Ohistoriicywilizacjiigeopolityce.Przeł.iuDROZ
DOwskA,łumUsiAłuPoznań,WydawnictwoPoznańskie,2009,s.93.
26
40Ibidem,s.220.