Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sposobówkonstruowaniaobrazów,wktórychzaczynająsięodznaczaćnowesposoby
widzenia.Dziękirozwojowisiecidrógdostępnystajesięwidokhoryzontalny,wskutek
zwiększonejprędkościwyzwalasięmobilnośćspojrzenia,wnastępstwiewysokości-
totalizacjaobrazuetc.
Momentemprzełomowym,zasadniczotransformującymutrwalony"sposób
widzenia”,byłoudostępnienieszerokimrzeszomwidokuzlotuptaka,którypowołał
nieznanydotądoglądrzeczywistości,wywołującyzarazemzmianęocharakterze
mentalnościowym.Onowym,zdystansowanympatrzeniuzgórypisałRoland
Barthes:"Wieża[Eife’a-I.C.]patrzynaParyż.Zwiedzaćwieżętotyle,cowejśćna
balkonipatrzeć,ogarniaćidelektowaćsięsamąesencjąParyża”46.Zdystansowane,
totalizującepostrzeganiełączyłoseparacjęiposiadanie,pozwalałorozumiećmiasto-
krajobraz"nowejnatury”,stworzonejrękączłowieka,iprzejąćnadnimkontrolę.
PodobnerefeksjeznajdziemyuMicheladeCerteau,opisującegodoświadczanie
widokuzwieżyWorldTradeCenterwkategoriachalienującegocielesno-duchowego
upojeniałączącegovoyeurystycznąprzyjemnośćzszokiemwynikającymzzobacze-
nia"całości”dostępnejdotądboskiemuspojrzeniu.Totalizującywidokzgórystanowił
dladeCerteauostatecznespełnieniesięfantazjipowstałejwumysłachdawnych
malarzy,urzeczywistnionejdziękipomysłomarchitektówmodernistycznych.Jednak
nieuchyliłotoutopijnościsamegogestuwzbiciasięponadcodzienność-ikarowego
wzlotu,któregokonsekwencjąbyłludzkidramat,wtymwypadkuskazanienafikcję
iiluzorycznośćwidzenia.Jakpisałfilozof:"Panoramamiastajestteoretycznym(wi-
zualnym)simulakrum-obrazem,któregocechąjestzapomnienieiniezrozumienie
miejskichpraktyk”47.
Kulminacjąnowoczesnychtechnologiiwidzeniastałosięnatomiastkino,integru-
jącewszystkiedotychczasowedoświadczeniapostrzegania.Zjednejstronyziściło
ononieosiągalnemarzeniesztukprzedstawieniowychoodzwierciedleniurzeczywi-
stościwcałejpełni,stanowiąckontynuacjępoprzednichtechnikprzedstawieniowych.
Zdrugiej-wdrożyłonowy,odmiennytrybpostrzegania.Możnawięcwpozycjiwidza
kinowegowidziećkontynuacjęestetycznegokontemplatywnegowyobcowania
przypisanegoodbiorcydziełasztuki,uznającobiektywkameryzaspadkobiercę
perspektywycentralnej,ekranfilmowytraktujączaśjakramęobrazurozdzielającą
fizycznąmaterięizawartywewnątrz"widok”.Argumentówpotwierdzającychtezę,że
krajobrazfilmowyjestzaawansowanymtechnologiczniekontynuatoremmalarskiego
CzęśćI.Śląsk-Film-Krajobraz
pejzażu,mogłabydostarczyćrefeksjaspodznakuklasykiteoriifilmu,którąszczegó-
łoworekonstruujeFriedberg48,askrótowoprzypominająThomasElsaesseriMalte
Hagener.Kinojakoobraz-jakooknoijednocześnierama49-narzuca"naoczny
46RuBARThes:TheEifelTower.In:ABarthesReader.Ed.susOnTAG.NewYork,Hilland
Wang,1983,s.241.
47muDeceRTeAU:Wynaleźćcodzienność.Sztukidziałania.Przeł.kuThieL‑JAńcZUk.Kraków,
WydawnictwoUniwersytetuJagiellońskiego,2008,s.94.
48AuFRieDBeRG:Wirtualneokno.OdAlbertiegodomicrosoftu…,s.111-166.
49Kinojakooknoikinojakoramęmożnajednaktakże-whistorycznymkontekście-
28
uznaćzametaforyodsyłającedodwóchodmiennychtradycji."Tradycyjnierama(kadr)od-
