Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Naród
„Naród”i„nacjonalizm”
,inherentniepowiązanezXIXstuleciem,towysocekon-
trowersyjnepojęcia,szerokoteoretyzowaneidyskutowane.Ważnympunktem
odniesieniapozostajądlamnierefleksjeErnestaGellnera,któryłączynarodziny
naroduinacjonalizmuzeuropejskąnowoczesnością;EricaHobsbawma,podkre-
ślającego,żenarodyiichtradycjezostały„wynalezione”;czyBenedictaAndersona,
autorapowszechnieznanejkoncepcjinarodujako„wspólnotywyobrażonej”65.Jak
przekonujeHobsbawm,narodyto„bytyhistorycznienowe,dopieropowstające,
zmieniającesięi,nawetobecnie,dalekieodpowszechności”
,acoważniejsze,
„[n]arodynietworząpaństwinacjonalizmów,aleodwrotnie”66.Podążamzatym
tokiemmyślenia-właściwymmodernistycznej(lubteżkonstruktywistycznej)
teoriinarodu-zakładając,jaktoująłGeoffEley,że„narodynietylezostałyodkryte
czyprzebudzone,ilewynalezionewtokupracyintelektualistów”
.Niemniejjednak,
podobniejakEley,nielekceważęznaczenia„faktycznieistniejącychkultur”dla
„poszczególnychhistorii,zktórymiwiązałosiębudowanienarodu”67.
PrzezdziewiętnastowiecznąEuropęprzetoczyłasiębezprecedensowafalaru-
chównarodowych,któreuznającswojenacjeiracjezanaturalnedokonywały,nie-
rzadkobrutalnych,aktówspołecznejstandaryzacjiihomogenizacji.Działosiętak
dlatego,żepomimoswoichroszczeńdoprzemawianiawimieniucałegonarodu,
nacjonalizmwswejistociejest„selektywnyiwykluczający”6;,anowoczesnyprojekt
narodowyograbiłgrupypodporządkowane(podwzględemklasowym,płciowym,
językowym,etnicznym)zichsprawczościihistorii69.PodczasdługiegowiekuXIX
tożsamościnarodowewciążjeszczesięrodziłyikształtowały,aodrębnesystemy
reprezentacjikulturowychorazpraktykjęzykowychiwizualnych,werbalnychinie-
65Zob.E.Gellner,Narodyinacjonalizm,tłum.T.Hołówka,wyd.2,WydawnictwoDifin,Warszawa
2009;E.Hobsbawm,Narodyinacjonalizmpo1780roku.Program,mit,rzeczywistość,tłum.J.Ma-
ciejczykiM.Starnawski,WydawnictwoDifin,Warszawa2010;E.Hobsbawm,Onacjonalizmie,tłum.
A.Wojtasikiin.,wstęp,wybórioprac.D.Sassoon,WydawnictwoKrytykiPolitycznej,Warszawa
2022;B.Anderson,Wspólnotywyobrażone.Rozważaniaoźródłachirozprzestrzenianiusięnacjo-
nalizmu,tłum.S.Amsterdamski,SpołecznyInstytutWydawniczy„Znak”
,Fundacjaim.StefanaBa-
torego,Kraków-Warszawa1997.
66E.Hobsbawm,Narodyinacjonalizmpo1780roku,dz.cyt.,s.14,18.
67G.Eley,Culture,NationandGender,w:GenderedNations:NationalismandGenderOrderinthe
LongNineteenthCentury,red.I.Blom,K.Hagemann,C.Hall,Berg,Oxford-NewYork2000,s.30-31.
6;S.E.Wilmer,HerderandEuropeanTheatre,w:StagingNationalism.EssaysonTheatreandNational
Identity,red.K.Gounaridou,McFarland&Company,Jefferson,NorthCarolina-London2005,s.79.
69Zob.G.Prakash,SubalternStudiesasPostcolonialCriticism,„AmericanHistoricalReview”1994,
vol.99,nr5,s.1475-1490.
29
