Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
idefiniująto,copomiędzynimi75.Polacydzielilitękondycjęrozdarciapomiędzy
WschodemaZachodemzinnymispołeczeństwamiżyjącymiw„szarympasie”
ziemi„niczyjej”i„nijakiej”
,pomiędzydobrzezdefiniowanymibiegunamiZachodu
idwóchrodzajówWschodu,czyliRosjijako„Wschodueuropejskiego”iOrientu
jako„Wschoduobcego”76.Regionten,którymożnazgrubszanazwaćEuropąŚrod-
kowo-Wschodnią,zasiedlająwedługSowyspołeczeństwapoGombrowiczowsku
społecznie-kulturowoniedojrzałe,„niepotrafiąceokreślićswojegohabitusuwspo-
sóbautonomiczny,bezoglądaniasięnaInnego,którybyłbydlanichpunktempo-
zytywnejlubnegatywnejidealizacji”
.Tosprawia,żepozostająwiecznieuwięzione
w„logicedoganiania-uciekania”77.
WtymsamymduchuMariaJanionzauważa,że„wschodnio-zachodnia”Pol-
skazwyklepróbowała„myśląswychintelektualistówipotocznymwyobrażeniem
-przeważyćszalęnarzecz«Zachodu»iodciąćsięod«Wschodu»”7;.Wefekcie
nawetwewspółczesnejPolsce,Zachódfunkcjonujejako„zastępczyhegemon”79.
SpołeczeństwopolskiezinternalizowałoorientalizującespojrzenieZachodu(cho-
ciażnadaluważasięzamoralnielepszeodZachodu)izorientalizowało-zbarba-
ryzowałoidogłębniezdeprecjonowało-rzeczywistegohegemona,Rosję;0.
TopodwójneuwikłaniewewspółzależnościWschód/Zachódwskazujeteżna
kolejną,konstytutywnądlanarodupolskiego,paręprzeciwieństw:jegodwu-
znacznystatuswrelacjachkolonialnychzsąsiadami.Oilejużw2003rokuClare
Cavanaghwpisałapolskąsytuacjęwramypostkolonialne;1,otyletoJanionwwy-
danejtrzylatapóźniejNiesamowitejSłowiańszczyźniegruntowniezdekonstruo-
wałapolskośćzapomocąpostkolonialnychnarzędzi.Janiontwierdzi,żeswoista
polska„mentalnośćpostkolonialna”zostałaukształtowananietylkoprzezdoświad-
czeniebyciaskolonizowanympodmiotemwokresiezaborów,alewtymsamym
stopniuprzezgłębokozakorzenionemarzenieokolonizowaniu,główniesąsiednich
wschodnichnarodów.Marzenietowynikałozhistorycznejpolskiejdominacjina
75J.Sowa,Fantomoweciałokróla.Peryferyjnezmaganiaznowoczesnąformą,Universitas,Kraków
2011,s.12-13.
76Tamże,s.13-14.
77Tamże,s.17-18.
7;M.Janion,NiesamowitaSłowiańszczyzna,dz.cyt.,s.11.
79E.Thompson,WhoseDiscourse?TellingtheStoryinPost-CommunistPoland,„TheOtherShore:Sla-
vicandEastEuropeanCulturesAbroad,PastandPresent”2010,vol.1,nr1,2010,s.1-15.Zob.też
J.Jedlicki,JakiejcywilizacjiPolacypotrzebują.StudiazdziejówideiiwyobraźniXIXwieku,wyd.2,
W.A.B.,Warszawa2002.
;0M.Janion,NiesamowitaSłowiańszczyzna,dz.cyt.,s.211-256.
;1C.Cavanagh,PostkolonialnaPolska.Białaplamanamapiewspółczesnejteorii,tłum.T.Kunz,„Teksty
Drugie”2003,nr2/3,s.60-71.
31
