Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Podpojęciemkulturymożnazatemrozumiećcałokształt
działalnościczłowieka,wtym:politykę,sprawyspołeczne,
szerokopojmowanąsztukę,atakżereligięizagadnieniadu-
chowe.Wpracyprzyjmujępowyższerozumieniekultury,
dlategoomawiającprzemianywsztuce,życiucerkiewnym
orazpolityce,częstostosujęokreśleniefltransformacjakul-
turowa”.Zuwaginafakt,żezarównoTuptało,jakiProkopo-
wiczbyliduchownymi,sporomiejscapoświęcamkwestiom
doktrynalnymorazteologicznym,abyukazaćpełnywymiar
ichspuścizny.Dodatkowonależypamiętać,żetoduchow-
niwprzeważającejmierzetworzyliwówczaskulturę,nie-
jednokrotniewystępująctakżewcharakterzedoradcówna
dworachpanujących.
Podstawowympunktemodniesienia,jakiobrałempod-
czasomawianiaprzemianzachodzącychwRosjiXVIIiXVIIIw.,
sąrelacjeRusiMoskiewskiejzpograniczempolsko-ruskim.
Pograniczetoobszargeograficznyorazkulturowy,gdzie
dochodzidospotkaniaróżnychkultur,kręgówcywilizacyj-
nychorazreligijnych.Czynnikiemformującympogranicze
jestobecnośćnaokreślonymterenieprzedstawicieliróżno-
rodnychetnosów,posiadającychwłasneobyczaje,tradycje,
wierzenia,język,którzywspółegzystująnadanymobszarze,
nadającmuwyjątkowykolorytkulturowo-duchowy.Miesz-
kańcypograniczazachowująodrębność,częstopoświęcając
wielewysiłkudlajejocalenia,alejednocześniewchodzą
winterakcjezkulturąsąsiadów,dziękiczemutworzysięfe-
nomenpogranicza–miejscaswoistegodialoguiwymiany
kulturowej4.
4
Zjawiskopograniczabyłotematemszereguopracowań.Wniniejszej
pracyporuszamproblematykępograniczapolsko-ruskiego.Zagadnienie
przenikaniasiędwóchkręgówkulturowychnatereniewschodnichkresów
RzeczypospolitejwinteresującysposóbzaprezentowałJerzyNowosielski,
omawiającformowaniesiępograniczaorazkonsekwencjezetknięciasię
światapolsko-łacińskiegozrusko-bizantyjskim–zob.J.Nowosielski,Na
stykukultur,czyliodrobinakwasu,[wi]PrawosławiewPolsce,red.A.Ra-
dziukiewicz,Białystok2001,s.24–30.Kwestiapograniczapolsko-ruskiego
zostałatakżepodjętaprzezAntoniegoMironowicza–zob.A.Mironowicz,
KościółprawosławnywPolsce,Białystok2006.
8
