Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
RozdziałI
zwiększyłjegouprawnieniapoprzezprzyznaniemudożywotniejtribunicapo-
testas(władzytrybuńskiej),gwarantującmutymsamymabsolutnądominację
wwiększościdziedzinżyciapublicznego.
Niebyłatojednakdyktatura.Odsamegopoczątku,pomimorealniesprawo-
wanejwładzy,Augustuzmysłowiłsobie,żeniemożeutrzymaćswojejpozycji
primusinterparesbezspacyfikowaniasenatu,arządów-bezwsparciaKurii.
Senatbyłbowiem(przynajmniejwteorii)nietylkosuwerennymorganem
konstytucyjnym16,alewjegoskładwchodziłtakżeszeregludzi,którzyposia-
dalistosowanedoświadczeniewdowodzeniuwojskiemlubzarządzaniuzasy-
milowanymiterytoriami.Wzwiązkuztym,chcącutrzymaćwładzę,niezbędne
byłokorzystanieprzezniegozusługsenatorów,którympowierzaładministro-
wanieprowincjamiwswoimimieniu.Korzystajączbogactwaiprestiżu,rozpo-
cząłogólnąreformęsystemuizabezpieczyłswojąpozycjęprincepsa(najwyż-
szegoobywatelawpaństwie),pamiętającjednak,abyutrzymaćpozoryznacze-
niasenatu.WieluczłonkówKuriizzadowoleniemprzyjęłozmianyzmierzają-
cedoprzywróceniarównowagi,aprzyokazjiwiążącesięzichosobistym
awansem.Inni,zwłaszczaprzedstawicielenobilitas,nienabralisięnasztuczki
konstytucyjneimieliAugustowizazłejegomonarszeidynastyczneaspiracje.
Niemniej,dziękizręcznejdyplomacji,przenikliwościpolitycznejinaturalnej
dlaniegodwulicowości,udałomusięosiągnąćzałożonecelepolityczne,nie
tracącprzytymprymatu.
MetodaprzyjętaprzezAugustabyłabardzoprosta.Popierwsze,zmniejszył
liczebnośćsenatu,rzekomopoto,abystworzyćmniejszyiłatwiejszydozarzą-
dzaniaorgan,aledziękitemuwyrzuciłzniegotych,którychuważałzawrogów,
jakrównieżsenatorównatyleubogich,żeichstanmajątkowynaruszałgod-
nośćKurii.Następniezająłsięregulacjąwyrafinowanegosystemuterminów
wyborówikadencjitradycyjnychurzędników:kwestorów,pretorówikonsu-
lów.Wreszcie,w5r.przedChr.,wprowadziłkonsulatzastępczy(urządona-
zwieconsulsufectus),dołączającgodoprzebieguregularnegosenatorskiego
cursus.Terazjedenlubdwajkonsulowiezwyczajnirezygnowalizpełnienia
swojegostanowiskapoupływiesześciumiesięcy,copozwalałonawybórich
zmienników,którzyrządziliprzezpozostałączęśćroku,copozwalałozkoleina
zwiększenieliczbyosóbmającychszansezrealizowaćswojeambicjepolitycz-
ne,nawet,jeślibyliwybieranijedyniekonsulamisufektami17.
Rozwiązaniatezostałydobrzeprzyjęteprzezbardziejambitnychsenatorów,
aleAugustuzależniłwprowadzeniekolejnejreformyodpoparciasenatu,za-
16R.Syme,RomanRevolution,407,uznał,żepodrządamiAugustasenatprzestałbyćjużniezależ-
nymorganem,aconajwyżejstałsięorganemadministracyjnym.Wyrażonyprzezniegopoglądjawi
sięjakoniecoekstremalny.Pomimotego,żesenatzostałzastraszonyprzezAugusta,towciążzacho-
wałróżneuprawnienialegislacyjneprzewyższająceanalogiczneuprawnieniaprincepsa.Przykłado-
wo,wartozwrócićuwagęnadecyzjęsenatu,abypotępićNerona,kiedypolitycznapozycjategocesa-
rzauległaosłabieniu:Suet.Nero48.2.WspółczesnąanalogięmożestanowićRadaNajwyższaZSRR
wpóźnymokresieswojegoistnienia,którazawszemiałaprawounieważnićwybór,anawetzłożyć
zurzęduGłównegoSekretarza,nawet,jeśliodczasówGorbaczowanigdyniepróbowałategorobić.
17J.Morris,LF88(1965),23.
