Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
ANTYCYPACJE
Myślenieojedności-czyniącejawnyużytekztegopojęciaalboimplicitejezakłada-
jące,wynoszącejąponadwszystko,czyniącejąpoczątkiem,podstawą,anawetcałą
treściątego,coistnieje,lubprzypisującejejskromniejsząpozycjęirolęwbardziej
nzrównoważonym”systemie-nawiedzainaznaczadziejefilozofiiodzawsze.Od
pierwszychpróbszukaniaodpowiedzinapytanieoarcheumysłczłowiekatrafiana
jedność,aściślejnacośjednego(wprzypadkukoncepcjijednoczynnikowych)lub
wjednąkombinacjępołączonego(wprzypadkukoncepcjiwieloczynnikowych),czy-
licoś,cobyłobypierwszeizasadniczezarównowsamejstrukturzerzeczywistości,
jakiwludzkichpróbachjejwyjaśnienia.Nietrzebabyłoliczyć,bymyślećjedność:
zanimsiępomyślało,ileczegośjest,jużmyślałosięcoś,jakieśjedno-właśnieto,
aniecoinnego.
Jednośćjestmyślanaodzawsze,aleprawienigdyniejestmyślanawizolacji,na-
wetwtedy,kiedyzdajesięsamowystarczalnaiwyczerpujeuniwersum:jestjednością
ponadwielością,przeciwwielościalbowwielościzawartą,wielośćkonstytuującą.
Jestmyślana,bojestwielość(anawetjestmyślanawłaśniepoto,bybyławielość),
albodlatego,żewielościbyćniemoże(anawetwłaśniepoto,bywielościniebyło).
Wdialektycznejgrzezwielościąjednośćmawielośćwyjaśnić,usprawiedliwićalbo
właśnieprzezwyciężyćiunieważnić.Dlategodziejefilozofiioscylująmiędzyrady-
kalnymmonizmemarównieradykalnympluralizmem,nigdy-jakmożnasądzić-
ostateczniesięnieprzechylającnaszalęjednegoztychekstremów.
Wdawniejszejtradycjifilozoficznejznajdziemyniemalwszystkietropy,którymi
podążałoXIII-wiecznemyślenieojedności:jednośćpodniesionądorangiAbsolu-
tu,jednośćjakopoczątekikresprocesubytowychtransformacji,jednośćtowarzy-
szącąnieodmienniekażdemubytowi,jednośćjakobrakalbozaprzeczeniewielości,
jednośćjakowielościpoczątekijejzasadę,jednośćjakomiarę.Oczywiście,przy-
wołującświadectwotradycjifilozoficznej,należałobywspomniećojejnajstarszych
przykładach.Dlaproblematykijednościtakieprawdziwefilozoficzneinitiastano-
wićbędązjednejstronyspekulacjepitagorejskiezamykającecałąrzeczywistość
wsystemdziesięciuopozycjiidonichsprowadzającejejobjaśnianie;jednąztych
opozycyjnychparjestbowiemjednośćwespółzwielością(araczej:jednoiwiele).
Zdrugiejstrony-stanowczerozstrzygnięcianarzuconeprzezzniewalającądedukcję
Parmenidesa,wychodzącąodpamiętnegoaksjomatu:njestiniemożeniebyć”.To,
