Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Transmisjaspadkuwujęciuhistorycznymiprawnoporównawczym
korzeniezgłoszonopostulatutworzeniajednolitegoeuropejskiegosyste-
muprawnego,wswoichzałożeniachopartegonaideachprawarzymskie-
go.TakieiuscommuneEuropaeummogłobystanowićsolidnyfundament,
nabaziektóregofunkcjonowałybyszczegółoweporządkiprawne,również
wzakresiespadkobrania6.
Odstępującodbliższejanalizywpływówrzymskichnakształtprawapry-
watnegowEuropie,wartozasygnalizować,jakdawneprawodawstwo
traktowałotransmisjęspadku.Wpierwszejkolejnościnależyjednakpo-
krótceprzedstawićsposobynabyciarzymskiegospadku.
Codozasady,zchwiląśmiercispadkodawcyosobypowołanedospadku
niestawałysięodrazudziedzicami.Momenttenoznaczałtylkootwarcie
spadku,którestanowiłopierwszestadiumspadkobrania(delatioheredita-
tis).Dziedzicemstawałsiędopieroten,ktojakopowołanydodziedzicze-
niaspadeknabył(acquisitiohereditatis)7.
Wświetleiuscivilesposobynabyciaspadkubyłyróżne,azależałyod
kategoriispadkobierców.Pierwszągrupęstanowilinecessariiheredes,do
którychzaliczano:suiheredes,tj.osobywolne,stającesięsuiiuriszchwilą
śmiercispadkodawcy,bezwzględunato,czydziedziczyłyextestamento,
czyabintestato8.Dokategoriitejnależelitakżeniewolnicypowołanido
dziedziczeniarównocześniezichwyzwoleniem.Necessariiheredesnaby-
walispadekzmocyprawazchwiląśmiercispadkodawcy,nierzadkobez
wiedzy,aczasemnawetwbrewswojejwoli.Dlategonazywanoichspad-
6Tamże.SzerzejnatematznaczeniaprawarzymskiegodlaunifikacjiprawaprywatnegowEuro-
piezob.:B.Łapicki,IdeologiarzymskawśredniowieczuEuropyZachodniej,Łódź1964,passim;
S.Grzybowski,Dziejeprawa.Opowieść,refleksje,rozważania,Ossolineum1981,passim;H.Ku-
piszewski,Praworzymskieawspółczesność,Warszawa1988,passim;H.J.Berman,Prawoirewo-
lucja.Kształtowaniesięzachodniejtradycjiprawnej,Warszawa1995,passim;K.Sójka-Zielińska,
Drogiibezdrożaprawa.SzkicezdziejówkulturyprawnejEuropy,Wrocław2000,passim;A.Dę-
biński,ZnaczenieprawarzymskiegowdziejachprawawEuropie,Summarium.Sprawozdania
TowarzystwaNaukowegoKUL1995-1996,nr24-25/44-45,s.125in.;S.Salmonowicz,Oprze-
łomieXI-XIIIw.wdziejachprawawEuropie,PiP1996,z.12,s.75in.;B.Sitek,Integracja
Europyapraworzymskie,PiP1996,z.12,s.48in.;tenże,Historiaprawaaeuropejskakultura
prawna,PiP1997,z.4,s.82in.;W
.Wołodkiewicz,Europaapraworzymskie(w:)Polskauprogu
XXIwieku,red.A.Bromke,W
.Tybura,Warszawa2000,s.145in.;W
.Dajczak,Poprzezprawo
rzymskieponadkomparatystykę,FP2014,nr3,s.12.
7W
.Rozwadowski,Praworzymskie.Zaryswykładuwrazzwyboremźródeł,Poznań1992,s.221.
8W
.Wołodkiewicz,M.Zabłocka,Praworzymskie.Instytucje,Warszawa1996,s.198.
34