Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1
Toksycznystresinegatywnedoświadczeniazdzieciństwa
Wszyscystykamysięwswoimżyciuztrzemarodzajamistresu:dobrym,znośnymitoksycznym(McEwen,2017).Każdyznichmoże
skłonićnasdotego,byśmydawalizsiebiewszystkoisięrozwijali,alestrestoksycznystawiaprzednamiszczególnewyzwania,
zwłaszczawokresiedzieciństwa.Razemtworząswegorodzajukontinuum,przenikającsięnawzajem,alegeneralniemożna
jezdefiniowaćtakjakponiżej.
•Dobrystresstanowiwyzwanie,alenieprzytłacza.Wtymprzypadkumamykontrolęnademocjamiinaogółpodejmujemydobre
decyzje.Wyobraźsobiestudenta,któryprzygotowałsiędoważnegoegzaminu,albosportowca,którypodczasdużychzawodów
wykazujesiędobrąformą.Reakcjastresowa(„walczalbouciekaj”)trwakrótko,apoziomhormonówstresujestwłaściwy.
•Znośnystresmożesięwiązaćzintensywnymizmianamiwciele,którezachodząnaskutekreakcji„walczalbouciekaj”,
iwyższymipoziomamihormonówstresu.Jednakzazwyczajorganizmwracadonormalnegofunkcjonowania,zwłaszczajeśli
zaufanidoroślipomagajądzieckuzmniejszyćodczuwanenapięcie.Powrótdorównowaginastępuje,zanimdojdziedotrwałych
szkódfizycznychlubpsychicznych.Przykłademtakiegodoświadczeniamożebyćśmierćbliskiejosobyzprzyczynnaturalnychlub
zjednoczeniespołecznościlokalnejpohuraganie.
•Toksycznystresjesttakprzytłaczający,silnylubprzewlekły,żedoświadczającagoosobaprzezdługiczaspozostajejakby
„wszoku”izestresowana.Niekorzystnieoddziałujeonnamózginafunkcjonowanieorganizmu,szkodzączdrowiu,wydajności
wpracy,relacjomzludźmi,zdolnościformułowaniaosądów,kontroliimpulsów,duchowościipoczuciuwłasnejwartości
–zwłaszczajeśliwotoczeniudzieckabrakujezaufanejosobydorosłej,któramogłabyzłagodzićodczuwanenapięcie.Skutki
toksycznegostresu,jeśliniezostanąprzepracowane,mogąbyćprzekazywanezpokolenianapokolenie.
Itutajdochodzimydofascynującegowątkubadańnaukowychnatemattoksycznegostresuzwczesnegodzieciństwa.
Badanianadnegatywnymidoświadczeniamizdzieciństwa
BadaniezatytułowaneTheAdverseChildhoodExperiencesStudyjestdziełemdwóchlekarzy–VincentaFelittiego,kierownika
DepartmentofPreventiveMedicinewKaiserPermanente(wSanDiego),iRobertaAndy,badaczazCentersforDiseaseControland
Prevention(Felitti,2002).Poprzeanalizowaniudanychponadsiedemnastutysięcypacjentówdużejplacówkimedycznejdoszlioni
downiosku,żezwiastunamiwieluproblemówpsychicznych,zdrowotnychidotyczącychfunkcjonowanianacodzieńsąwymienione
poniżejpowszechnenegatywnedoświadczeniazdzieciństwa.
•Trzyrodzajeprzemocy:
■seksualna,
■fizyczna,
■emocjonalna.
•Dwarodzajezaniedbania:
■emocjonalne,
■fizyczne.
•Pięćrodzajówdysfunkcjiśrodowiskadomowego:
■rozwódlubseparacjarodziców,
■bycieświadkiemprzemocywobecmatkilubmacochy,
■uzależnienieczłonkarodzinyodalkoholulubleków/narkotyków,
■skłonnościsamobójczelubchorobapsychicznaktóregośzczłonkówrodziny,
■pobytwwięzieniuktóregośzczłonkówrodziny.
FelittiiAnda(2014)ustalili,żeokołodwóchtrzecichdorosłychdoświadczyłowdzieciństwieprzynajmniejjednejztychnegatywnych
okoliczności.Przyczymokolicznościtezwykleniewystępująpojedynczo.Większośćosób,którezetknęłysięzjednymrodzajem
negatywnychdoświadczeńzdzieciństwa,zaznałarównieżprzynajmniejjeszczejednego(np.ojciecbyłuzależnionyodalkoholu
istosowałprzemoc).
Zaburzenia,czyliodstępstwaburzące,naruszającezwykłyporządek,mająprzeważniewieleprzyczyn;mogąnimibyćmiędzy
innymi:infekcja,toksyczneśrodowiskozewnętrzne,brakwsparciaspołecznego,niezdrowystylżycia,genyczytemperament.Jednak
wynikipierwotnegobadaniaFelittiegoiAndy,atakżedanezkolejnychbadańwskazują,żejużsamaobecnośćnegatywnych
doświadczeńzdzieciństwajestzwiastunemwieluzaburzeń,aprawdopodobieństwowystąpieniatychostatnichrośniewraz
zewzrostemliczbynegatywnychprzeżyć.Otoprzykładowalistatakichzaburzeń.
•Dolegliwościzdrowotne:
■otyłość(jedzeniemożebyćsposobemna„leczenie”bólu:„Możeludziezostawiąmniewspokoju,jeślibędęnieatrakcyjnylub
nieprzyjemnieasertywny”),
■cukrzycatypu2,
■chorobyukładukrążenia(np.chorobaserca,udar),
■nowotwór,
■ból,
■chorobyautoimmunologiczne(reumatoidalnezapaleniestawów,cukrzycatypu1,stwardnienierozsiane,toczeń,łuszczyca,
celiakia,nieswoistezapaleniejelit,chorobaGravesa-Basedowa,bielactwonabyte,samoistnewłóknieniepłuc,pierwotna
marskośćżółciowawątroby),
■fibromialgia,
■przewlekłezmęczenie,
■żółtaczka,
■prawiewszystkiezaburzeniasnu(bezdechsenny,koszmarysenne,bezsenność,narkolepsja,lunatykowanie,podjadanie
wnocy),
■problemyrozrodcze(chorobyweneryczne,przedwczesnyporód),
