Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.SZTUKA
21
mniejzaśniewszystkiesztuki„piękne”uważanebyłyzawolne:sztukarzeźbiarza
wymagającawysiłkufizycznegobyładlastarożytnychsztukąpospolitą,malarstwo
również(tamże,s.22).
Zakressztukpięknychwielokrotniesięzmieniał.Wwiekachśrednichbyło
ichsiedem:gramatyka,retoryka,logika,arytmetyka,geometria,astronomiaimu-
zyka–rozumianajakoteoriaharmonii.Doowychsztukwolnychnajszybciejdo-
łączyłapoezja,którąpojmowanozaArystotelesemjakoumiejętnośćopierającąsię
naregułachpodobnychtragedii.
Dooddzieleniasztukpięknychodrzemiosłaprzyczyniłasięsytuacjaspołecz-
na:dążeniaplastykówdopodwyższaniaswejpozycji.Pięknowczasachrenesanso-
wychzaczęłobyćcenionewyżejiodgrywaćwżyciurolę,jakiejniemiałoodczasów
starożytnych;wyżejteżbylicenienijegoproducenci,malarze,rzeźbiarze,architek-
ci;samizresztąuważalisięzacoślepszegoodrzemieślników[...](tamże,s.26).
Ambicjeartystówprzeszkadzałynatomiastwoddzieleniusztukpięknychod
nauk.Artyściwolelibowiemuchodzićzauczonych,gdyżpozycjaspołecznatych
ostatnichbyłaznaczniewyższa.Samazresztąsztukamiałacharakternauki–tra-
dycyjnakoncepcjasztukiopierałasięnapoznaniuistosowaniuprawireguł.
Oddzieleniesztukpięknychodrzemiosłainaukbyłojednakrzecząłatwiejszą
niżuzyskanieświadomości,żeonesamestanowiąklasę.Długobrakowałopojęć
iwyrazów,którebyjełącznieobejmowały:trzebabyłodopierotepojęciaiwyrazy
wytworzyć(tamże,s.27).
Dziśwydajesięnieprawdopodobne,żepojęciesztukplastycznychpojawiło
siędopierowXVIwieku.Cóżztego,gdynadalbrakowałosystemupojęciowego,
wktórymzaznaczyłabysięłącznośćsztukplastycznychzmuzyką,teatrem,poezją.
Świadomośćbliskościwszystkichsztukzrodziławielepomysłównaichnazwanie:
umysłowe,muzyczne,szlachetne,pamięciowe,obrazowe,poetyczne,ażwreszcie
„piękne”.ToosiemnastowieczneokreśleniebyłodziełemCh.Batteux,dałonazwę
sztukomiugruntowałopojęcie.TeoriaCh.Batteux
polegałanaupatrywaniuichcechywspólnejwtym,iżnaśladująrzeczywistość.
Zdawałobysię,żeszedłdawną,anawetbardzodawnądrogą,dobrzeznanąod
starożytności.Jesttojednakżetylkopozór:boodstarożytności(dokładniejod
PlatonaiArystotelesa)dzielonosztukinawytwórczeinaśladowczeiwszystkie
wywodyonaśladowaniu[...]dotyczyłyjedyniesztuknaśladowczych,malarstwa,
rzeźby,poezji,aleniearchitekturyczymuzyki.DopieroBatteuxbyłtym,który
jakonaśladowczepotraktowałwszystkiesztukipiękne,nanaśladowaniuoparłich
ogólnąteorię(tamże,s.33).
Pojęciesztukizyskałonoweznaczenie.Pierwsze–sztukajakowytwarza-
niewedługreguł–trwałoodVwiekup.n.e.doXVIwieku(lata1500–1750były
