Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
I.Wychowanieestetyczne
SztukawprowadzadospostrzeżeńjakąśnowĄtreść,jakieśnoweformy,
nowemotywy.Możnabywskazaćwdziejachniejedentakiprzykład,kiedysztuka
stajesięnatchnieniemdladziałacza.Fantazjaartystyjestnieobliczalna,topraw-
da.Alewłaśniedziękitemujestswobodniejszaniżumysłspołecznegodziałacza.
Sztukaukazujeniekiedywizje,naktórebysięniezdobyłtrzeźwy,kierującysię
zmysłempraktycznymczłowiekczynu.Wizjewsłowie,marmurze,barwieczy
dźwiękusąwstanienatchnąćdziałaczadoprzeobrażeńrzeczywistościdoniosłych
społecznie(Ossowski,1958).
Dostrzeganiezagadnieńzotaczającegożycia,patrzenienarzeczywistość
zróżnychpunktówwidzenia,spoglądanieprawdziewoczyjestlubmożebyćza-
lążkiemodkrywaniawłasnychzachowań,postaw,działań,aleinierzadkostanowi
zachętędosprawdzaniawiarygodnościfaktówzaistniałychartystycznie.
JeśliuznamyzatrafneprzekonaniePliniusza,iżnaturęludzkącharakteryzuje
upodobaniedowędrówekiciekawośćświata,towłaśniesztukazaspokajaiwy-
ostrza,wciążpobudzategorodzajupostawę(Wojnar,1997b,s.257).
Odczucieniezwykłościczyzdumienia,zadziwienieczyciekawośćpobudzo-
nefaktemartystycznympobudzadorozwijaniawłasnychzainteresowa,
poszerzaniawiedzyićwiczeniapamięci.Dziękitemusztukaprowadzidoposze-
rzeniapojemnościumysłowej.Kształtujeintelekt.
Wkażdymludzkimwytworze,niezależnieodswoistościużywanychśrod-
kówwyrazowych,danajestwjakiejśpostaci„ekspresjażycia”,awięcpostrzegając
sztukę,dochodzimynietylkodozrozumieniajakiegośsensu,jaktomamiejsce
np.:wfilozofii,aledoznajemynowegodoświadczeniadziękipobudzeniunaszej
wrażliwościprzezwłaściwądziełuekspresyjność.Warunkiemrozumieniajest
osobisteprzeżycie,„poruszenie”,wywołaneszczególnąobecnościąwytworu.Do-
świadczeniejestaktempełniejszymniżtzw.odbiórsztukiodwołującysięprzede
wszystkimdokontemplacjidziełaskończonegoidokoniecznościdystansumię-
dzytymdziełemaodbiorcą.Doświadczenieobejmujeidoznanie,idziałanie,
„poruszanie”iaktywnośćpsychiczną,macharakterdynamiczny.Koncepcję
sztukijakodoświadczeniesugestywniesformułowałJohnDewey,dowodząc,
iższtukąjestsposób,wjakiwytwórartystycznykształtujedoświadczenie
ijestwnimobecny.[...]Koncepcjedoświadczeniairozumieniaodwołująsiędo
przekonania,iżczłowiekjestistotąintegralnąinawszystkiebodźceisytuacje
odpowiadacałąswojąosobowością.[...]Koncepcjedoświadczeniairozumienia
zakładająswoistośćiniepodzielnośćprocesówpoznawczychiosiąganejdzięki
nimwiedzy,nierzadkookreślanejmianemwiedzyosobistej(personalknowledge)
(tamże,s.255–256).
Rozumieniesztukiodbywasięraznadrodzedoświadczaniajej,innymrazem
wwynikukontemplacjilubbardziejaktywnejformy–wczuwaniasię,rozumianej
