Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Gisleniego,októrymniebawembędziemowa.
Wtymmiejscudodajmyjeszcze,żeotym,jak
mógłwyglądaćostatniakttriumfuŻółkiew-
skiego-doprowadzenieSzujskichprzedmajestat
ZygmuntaIIIwSaliSenatorskiej-dająwyobraże-
nieobrazyirycinyzepokiizczasówpóźniejszych
(Chrościcki1983:89).Jednaznichjestrytowaną
ilustracjądodumypoświęconejwielkiemuhetma-
nowiwsłynnychniegdyśŚpiewachhistorycznych
JulianaUrsynaNiemcewicza.Wybieramyzniej
teototrzyzwrotki:
Agdysięwaląwieżeniebotyczne
Dawnegogrodu[Moskwy],orężtwójgotowy
WojskaMoskalirozproszywszyliczne,
Wkładanacarówzwycięskieokowy.
Hetmanie,pełennieśmiertelnejsławy,
Dniuwsercachpolskichnigdyniezmazany,
Kiedyś,zszczęśliwejwróciwszywyprawy,
Przedzgromadzonestawiłjeńcówstany.
KrólZygmuntsiedziałnatronie,awkoło
Wszkarłatnychszatachpoważniojcowie,
MłodyWładysławpozierałwesoło;
WtemwszedłŻółkiewski,azanimcarowie
(Niemcewicz1897:302-303).
DumaoŻółkiewskimirycina,którajejtowa-
rzyszy,wymagająkrótkiegokomentarzaiwybieg-
nięciawczasy,gdyukazałosiędziełoNiemce-
wicza,bocharakteryzująrozdrażnieniewkwestii
dotyczącejponiesionychprzezRosjęklęskmili-
tarnych.Możnazaryzykowaćtwierdzenie,żeta
obawaprzedrzeczonymrozdrażnieniemwjakimś
sensieiwtymrokuzdajesiękłaśćcieniemna
obchodachstuleciaBitwyWarszawskiejipro-
ponowaniemWarszawiepozbawionegogłębszej
symbolikipomnika-zamiastłukutriumfalnego.
MimożeAleksanderI,carinigdyoficjalnienie
koronowanykrólPolski,wyraziłzgodęnapubliko-
waniePieśnihistorycznych,tojednakpoichwiel-
kimsukcesie(począwszyodpierwszegowydania
w1816roku),zarazpośmiercicara-królapojawiły
sięsłowasprzeciwu;ichwyrazicielembyłniekto
inny,jakzłejsławysenator-cenzorNowosilcow.
Otóżfaktemjest-pisałw1826rokudoksięciaKon-
stantego-żeobateutwory[miałnamyśliteżPiel-
grzymawDobromiluIzabelizFlemingówCzartory-
skiej]oddychająnajbardziejwrogimiprzeciwRosjanom
uczuciami,żewnichjestmowaosławiePolaków,
którzycaraokutegowkajdanyzMoskwydoPolski
sprowadzili(Kraushar1911:121).
WkolejnymliścieNowosilcowa,dotegosame-
goadresata,czytamyobulwersującejgorycinie,
przedstawiającej„carówwkajdanachprowadzo-
nychprzezzwycięzcę[Żółkiewskiego]przedtron
Zygmunta.Celemjejwidocznym-kontynuuje
cenzor-jestobniżenieRosjanwumysłachmło-
dzieżypolskiej,anawetuluduwiejskiego”(Krau-
shar1911:123).Mimożerycinataniezawiera
żadnychdrastycznychelementów,dlaRosji,prze-
sadniezadufanejwswejpotędzepoupadkuNapo-
leona,jawiłasięjakoobraźliwa,podobniejakkilka
zwrotekwpieśnioŻółkiewskim,którąilustruje.
Otym,jakbardzoważnąrolęodgrywaćmogą
dziełasztukplastycznychiutworyliterackiemówiące
odawnejchwale,zwycięstwachiwielkichboha-
terach,jaktezawartewŚpiewachhistorycznych,
dajewyobrażeniepewnaopowieśćzżyciamłodego
Chopinaijegokolegówzpensjonatuprowadzonego
przezjegorodzicówwmurachUniwersytetuWar-
szawskiego.OpowieśćtęzawdzięczamyEustachemu
Marylskiemu,jednemuztychpensjonariuszy,który
pisze:„Ozmroku,mającwolnechwileodnauki,
opowiadaliśmywypadkizhistoriipolskiej,jak
śmierćkrólaWarneńczyka,Żółkiewskiego,staczane
bitwyprzezwodzównaszychitowszystkomłody
Chopinwygrywałnafortepianie.Nierazpopła-
kaliśmysięprzytejmuzyce”(Hoesick1932:90).
31
