Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
11
PrzedrosyjskimimyślicielamiXIXiXXwiekustałozadanieΠzespoleniatego,
corozdzielone”
,przezwyciężeniarozłamureligijnegoipolitycznego.WXIXwie-
kuSiergiejUwarowzaproponowałnowąwersjęideirosyjskiej.Zamiastdawnej
triady:Car,Patriarcha,Sobór,sformułowałnową:Prawosławie,samodzierżawie,
ludowość.FormułaUwarowazakładała,żewładzasamodzierżcyiKościółformują
oraznadająkształtżyciunarodowemu.WmyśliStiepanaSzewyriowaformuła
tanabrałainnegocharakteru–tonaródstawałsięźródłemifundamentemro-
syjskiegoprawosławiaisamodzierżawia.
Realizacjachrześcijańskiegopowołanianarodurosyjskiegowymagałaod-
powiedzinapytanie:Czymjestnaródrosyjski?Gdzietkwiwnarodziejądro
niedotknięteprzezprzymusowąeuropeizację?
Wrosyjskiejmyślipolityczno-kulturowejmożemyspotkaćsięzdwiema
strategiamirozstrzygnięciatejkwestii.Pierwszanależydosłowianofilów;wich
koncepcjizostałprzeniesionyakcentzcara–obrońcychrześcijańskiejwiary–na
całyrosyjskichrześcijańskinaród.Byłotoradykalnązmianąwteoriichrześcijań-
skiegopaństwa,ponieważzostałozanegowaneduchoweprzywództwomonarchy,
apodkreślonarolachrześcijańskiegonarodu–porazpierwszyzasadachrześci-
jańskiejsoborowościzaczęładominowaćnadzasadąhierarchii.Chrześcijaństwo
danejestnarodowianiepaństwu,tworzącdoskonałąjednośćnaroduiKościoła.
SłowianofilejednocześnieradykalnieoddzielaliΠwewnętrznąprawdę”narodową
odmartwychformpaństwa.MiędzyΠdobrowolnąchrześcijańskąwspólnotą”ize-
wnętrznymprzymusowymporządkiempaństwa,leżyprzepaśćniedoprzejścia.
InaczejkwestiętęrozstrzygałAleksanderHercen.Wcentrumjegozaintereso-
waniaznalazłasięobszczina,którawodróżnieniuodinterpretacjisłowianofilów,
przestajebyćnaturalnymfundamentemżyciasoborowego,astajesięorganiza-
cjąludziwolnychodprywatnejwłasności.Obszczinadajeunikalnąmożliwość
pokojowegowprowadzeniaustrojusocjalistycznegowRosji.
Isłowianofile,iHercensądzili,żeproponowaneprzeznichrozwiązania
politycznewpełniiadekwatniewyrażająnaturalnestosunkimiędzyludzkie
założonewobszczinie.Idee,któretrafiłydoRosjizBizancjumczyzEuropy,
padłynapodatnygrunt–współgrajązwewnętrznymusposobieniemnarodu
rosyjskiegoitymsamymswobodniewyrażajątousposobienienazewnątrz.Czy
towprawosławiu,czywsocjalizmienaródnietylkorozpoznajewłasnąistotę,
leczwznosisięnadoskonalszypoziomegzystencji.
Obszczinawięcstajesięmiejscem,gdziełącząsięnadziejesłowianofilówna
wolnezjednoczeniewmiłościwKościele,jakrównieżoczekiwaniaokcydentali
-
stównapowstanienowych,wolnychzwiązkówmiędzyludzkich.Takiepodejście
pozwalarozpatrywaćspórmiędzysłowianofilamiiokcydentalistaminietylejako
wewnętrznyspórostosunekRosjidoZachodu,ilejakoechorozbiciasamego
Zachodunarewolucyjnyichrześcijański,pozwalapostawićpytanie,doktórego
znichbliżejjestRosji.
Trzeci_Rzym.indb11
2013-11-0721:15:28
