Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Trzydekadypolskiejmodernizacji.Ramyanalityczne
21
AjednakwcałejgrupiekrajówpostkomunistycznychEuropyŚrodkowej
iWschodniejnawetrelatywnienajbogatszawtymgronieSłoweniaprzeżywała
wczasieświatowegokryzysupo2008rokupoważnekłopotybankowo-finanso-
we,którychrozwiązaniewymagałomiędzynarodowejpomocy.Załamaniebardzo
ciężkoprzeżyłyLitwa,ŁotwaiEstonia,wcześniejtraktowaneprzezwieluekono-
mistówiekspertówjakowzórgospodarczejtransformacjiirozwijającesięprzez
dłuższyczaswimponującymtempie(ostatnioznówodzyskałydawnywigor).
Wszystkiekrajepostkomunistyczneobrałygeneralniepodobnąścieżkęspo-
łeczno-ekonomicznychprzekształceń,tyleżepodążałyniązróżnąszybkością.
Wszędziestopniowopostępowałaprywatyzacja,deregulacja,liberalizacjaobrotu
gospodarczego,wtymmiędzynarodowego,demonopolizacjaitp.Alenaprzykład
BułgariaiRumunianiedość,żestartowałydotransformacjiw1989rokuzesto-
sunkowoniskiegopoziomurozwoju,tojeszczeutrzymywaływlatach90.dużo
powolniejszeniżwPolscetemporeform,doczegowalnieprzyczyniłsięzarówno
opórsilnychgrupinteresuzagrożonychprzemianamirynkowym,jakipozostawa-
nietamprzywładzypartiipostkomunistycznychprzezdłuższyczas.Wświetleda-
nychporównawczychmożnawkażdymraziestwierdzić,żeniemaempirycznych
dowodów,iżktóryśzpostkomunistycznychkrajówregionuwypracowałiwdrożył
lepszyniżtenzastosowanywPolscesposóbwyjściazekonomicznejzapaścioraz
zsocjalistycznegosystemugospodarkinakazowo-rozdzielczej.
Jakościowesłabości-mniejudanyspołecznywymiarmodernizacji
Wbilansachostatniego30-leciapolskiejtransformacjiznaczniegorzejodczysto
ekonomicznejwypadajejstronaspołeczna.Dopasywównajczęściejzaliczasięmię-
dzyinnymi:dramatycznewstrząsynarynkupracyspowodowanerestrukturyzacją
krajowejgospodarki,upadkiemniektórychbranżiprzedwczesnądeindustrializa-
cją;utrzymującesięprzezdłuższyczasrelatywnieduże,bodwucyfrowebezrobo-
cie;pogłębienienierównościmajątkowych;niedowładsektorapublicznegoiusług
społecznych(zwłaszczasłużbyzdrowia);niesprawnośćadministracjiiwymiaru
sprawiedliwości;niskąjakośćżyciapolitycznego.Wyraźnezaniedbaniawidocz-
nesąwsferzestosunkówspołecznychiładuzbiorowego.Nadalniskapozostaje
wspólnajakośćżycia,niepodniósłsiępoziomkapitałuspołecznego4(zwłaszcza
4
KapitałspołecznyzostałzdefiniowanynaużytekprojektubadawczegoDiagnozaspołecznaprzez
jegoliderajakonsiecispołeczneregulowanenormamimoralnymilubzwyczajem(anie,lubnie
tylko,formalnymizasadamiprawa),którewiążąjednostkęzespołeczeństwemwsposóbumoż-
liwiającyjejwspółdziałaniezinnymidladobrawspólnego”[Czapiński2006].Zob.też:Theiss
2007.
