Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Trzydekadypolskiejmodernizacji.Ramyanalityczne
27
zmarginalizowani.Jesttosytuacja,wktórejwyraźnepostępyrobiącipodróżnym
względemuprzywilejowani,hojniejwyposażeniwzasobyiumiejętności(capa-
bilities)lubinaczejmówiąc-ci,którzystanowiąngłównynurt”,odktóregowy-
raźnieodstająnpoboczaimarginesy”.Wtychokolicznościachspektakularnemu
awansowiisukcesomzwycięskichwybrańcówtowarzyszyrelatywnadeprywacja,
dużowolniejszaisłabszaemancypacjaipoprawastatusu,aczasemwręczpostępu-
jącaekskluzjacałejrzeszyprzegranychipokrzywdzonych.
Możliwajestwkońcu,potrzecie,modernizacjafasadowa,awięcpowierzchow-
na,naskórkowa,wistociepozorna,gdyprzypominatylkofaceliftingipozłotkę,
pacykowanieelewacji,klajstrowaniepęknięć,pudrowanietrupastarychstruktur
ireguł[Anioł2019,s.216-221].
Trzyczynnikiitrzyrodzajemodernizacji
Dokonującpewnejidealizacji,możnabypokusićsięowyróżnienietrzechgene-
ralnychform,sposobówbądźtypówmodernizacji-zależnieodpodstawowejsiły
motorycznej,dominującegoźródłaorazczynnikainicjującegoiwpływającegona
zmiany.Podstawątejtypologiisąodpowiedzinapytania:skądprzedewszystkim
płynąimpulsymodernizacyjne?Skądpochodzązasobyipotencjał?Cojestgłów-
nympaliwemprzemian?Jakiepodmiotyodgrywająwdanymprzypadkukluczową
rolę?Proponowanyprzezemniemodelrozróżniapodtymwzględemtrzyzasad-
niczeczynnikimodernizacji,azarazemtrzyjejrodzaje:oddolną,odgórnąoraz
indukowanązzewnątrz.
Pierwszytypmodernizacjijestprzedewszystkimskutkiempresjispołecznej,
buntówirewolucjiludowych,inicjatywobywatelskich,demokratycznejpartycy-
pacji,dialoguiosiąganiamiędzygrupowychporozumieńnapoziomielokalnym.
Wdrugimtypiekluczowąrolęwspołecznejmobilizacjiiprzeprowadzaniuzmian
odgrywawładzacentralna,elitypolityczneiintelektualne,biurokratycznyapa-
ratpaństwa.Wtrzecimzaśzwyróżnionychsposobównajważniejszesąpresje
iinspiracjepłynącezmiędzynarodowegootoczenia.Oiledwapoprzednierodzaje
modernizacjibazująnaendogenicznychczynnikachrozwoju,otyletaostatniafor-
maangażujeprzedewszystkimegzogeniczneidee,aktorówizasoby(naprzykład
kapitałiwzorcezagraniczne).Wodniesieniudozwiązanychzniązjawiskwanali-
zachnaukowychznajdujązastosowaniemiędzyinnymiparadygmatyglobalizacji,
europeizacji,transferówpolitycznych(policytransfers).Jednakżewartotetrzytypy
modernizacjitraktowaćraczejkomplementarnie,anierozłącznieczyalternatyw-
nie.Wpraktycemamybowiemnajczęściejdoczynieniazmieszaninątrojakiego
