Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
IdziRzymianin,Twierdzeniaoistnieniuiistocie
łaistnieniarealnieróżnegoodjejistoty(wsubstancjachoddzielonychistotabędzie
tylkoformą),wówczasbyłabyonasamymistnieniem,cowkonsekwencjiprowa-
dzidotego,iżistota-formatakiejsubstancjistałabysiębytemsamoistnym,toznaczy
czystyminieskończonym.Abyuniknąćtakiejkonsekwencjinależyprzyjąć,że
istnienierealnieróżnisięodistoty23.
TrzeciargumentIdziegoopierasięnaanaliziestrukturybytówzłożonych.
Gdybystworzeniebyłoswoimwłasnymistnieniem,byłobytymsamymcałkowi-
cieproste,wniczymniemogłobypartycypowaćiniebyłobywogólestworzeniem,
cojestniedoprzyjęcia.Tymsamymistnieniemusiróżnićsięrealnieodistoty24.
Powyższeargumentypokazują,żeIdziwyraźnieuświadamiałsobie,iżwkon-
cepcjisubstancjiArystotelesaniemażadnegoznaku,którymówiłbyostworzeniu
tychsubstancji.TakiznakposiadałyoczywiściesubstancjewkoncepcjiTomasza
zAkwinu.Jednak,cowartepodkreślenia,Idzistaleborykałsięzproblememnatur
stworzonychnapoziomiestrukturyaktualniedanychbytówstworzonych,co
prowadziłododalekoidącychkonsekwencji.PrzedewszystkimIdziwykazuje
różnicępomiędzyistotąaistnieniemwprocesieseparacji-myślzupełnieobcą
Akwinacie,którymówiobytachzłożonychjakocompositum-cosprawia,że
zaczynaonistotęiistnienierozumiećinaczejniżTomasz25.Abyuświadomićsobie
ważnośćzmianyopcjimyśleniaunaszegoautorawstosunkudomyślimistrza,
przyjrzyjmysiębliżejjeszczerazstrukturzezłożeńwnaturachstworzonych.
ZŁOŻENIABYTOWE:FORMATOTIUSIFORMAPARTIS
Każdybytzłożonymożeistniećlubnieistnieć.Każdezaśzłożeniejestzłoże-
niemaktuimożności,jakoswoichczęści(partescompositi).Wtensposóbnatura
stworzonajestwmożnościdoistnienia,zaśprzezswójaktistniejejakotaka(coś
konkretnego),gdyposiada-jaktospecyficznieujmujeIdzi-actusconiunctum,lub
teżnieistniejejakotaka,lubteżgdyposiadatzw.actusprivatus.Zpowyższego
23D...estquodammodoinfinitaadinferius(substantiaseparata-J.S.)[...]quianullamateriaei
subicitur[...].Siergoilla[...]nonsusciperetesseaserealiterdifferens,sedessetipsumesse,iamillud
essenonessetinalioreceptumetperconsequensessetperseexistens,sedomnetaleestpurumet
infinitum.[...]Etquiahocrepugnatcuilibetcreaturaequodsitsimpliciterinfinita,eoquodcreatura
quaelibetestcertislimitibuscircumscripta,impossibileestnaturamintellegentiarumnonessediffe-
rentemabesse.D,tamże,s.25.
24D...quaresinaturealiquacreataessetipsumesse,nulloalioparticipareposset,essetergoomnino
simplexetperconsequensomninoimmutabilisetiampernaturam,quodcreaturaeconvenirenon
potest.D,tamże,dalej.
25WiększośćbadaczymyślitomistycznejnieuważatymsamymIdziegozatomistęwdosłow-
nymtegosłowaznaczeniu.Zob.chociażbyopinięE.Hocedeza:DIdziostatecznieniejesttomistą
wpowszechnieprzyjmowanymtegosłowaznaczeniu,czyliuznaniuTomaszazamistrzaiprzewod-
nikaduchowegoD.,E.Hocedez,GillesdeRomeetSaintThomas,[w:]MélangesMandonnet.Étude
d2histoireetdoctrinalduMoyenÂge,Paris1930,t.1,s.389.
