Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Nastawienia
25
Wmyślteoriiwykolejeniaspołecznegomożnawyodrębnićdwarodzajena-
stawień:1)nastawieniapercepcyjne(poznawcze)oraz2)nastawieniapreferen-
cyjne(emocjonalne).Pierwszeznichwyrażasięprzeztrwałepreferencjebędące
funkcjąkooperacjiukładuemocjonalno-popędowegoiemocjonalno-pobudze-
niowego.Drugiezaśwyrażasięprzezwzględnietrwałąpercepcję,którastanowi
funkcjęukładupoznawczo-spostrzeżeniowegoipoznawczo-przekonaniowego
(Czapów,1978).
Nastawieniapreferencyjne
Tenrodzajnastawieńjestściślezwiązanyzpojęciememocji.Nastawie-
niapreferencyjnesątoDtakieukładypsychiczne,którychfunkcjąsąemocje
wywierającewpływnaprocesymotywacyjne”(Czapów,1978,s.116).Emocja
występujewsytuacjiniezaspokojonejpotrzeby,któramobilizujeenergiępsy-
chiczną,czegokonsekwencjąjestnapięciewewnętrznedomagającesięwyła-
dowania.Wtensposóbpojawieniesięemocjiprowadzidoorganizacjinowych
formreagowania(Reykowski,1968).
Wramachnastawieniapreferencyjnegomożemymówićo1)nastawieniach
popędowychoraz2)nastawieniachpobudzeniowych.
Nastawieniapopędowe
Powstawanieiorganizowanienowychformreagowaniamamiejscewsy-
tuacji,gdyenergiapsychicznaspowoduje:
a)odpowiednipoziomaktywacji(ogólnejgotowościdoaktywności)
b)odpowiednirodzajipoziomokreślonejaktywności(reaktywacji).
Czapów(1978)zobrazowałtonaprzykładziegniewu,któryjestchwilowym
podwyższeniemogólnejgotowościdoaktywności(wzrostpoziomuaktywacji)
związanymzwyobrażeniamiimyślamitowarzyszącymiaktywacji(np.wy-
obrażeniezranieniaczyzadaniabólupsychicznegoosobiebędącejpodmiotem
gniewu),jakrównieżsątoczynnościprzezowewyobrażeniaimyśliwywołane
(reaktywacja).
Tymjednak,codecydujeotym,żemożemymówićonastawieniupopę-
dowym,jestwystępowanieemocjilubcałegoichkompleksuperiodycznielub
dośćczęsto,skłonnośćbowiemdotakiejlubinnejemocji(rozumianejjako
aktywacjaireaktywacja)występujeuwiększościludzi.Nastawieniapopędowe
mająnietylkocharakterwrodzony,aletakżesąwynikiemprocesuuczeniasię.
Większośćprzypadkówwykolejeniaprzestępczegoprzybieraformęagre-
sywności,atazkoleisprzyjaprzyswajaniuwzorówpodkulturpreferujących
egoizmsocjocentryczny.Niezbędnymwarunkiempojawieniasięczynówagre-
sywnychjestwystąpienieodpowiedniegopoziomuaktywacji,choćniezawsze
atakmożeświadczyćoemocjigniewu,awycofaniesięoemocjistrachu.Atak
