Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czynnikiemtymjestfakt,żejazzmadźwięk„brudny”
—dir
​
ty.Znaczyto,żewgrzekażdegoposzczególnego
instrumentalistyjazzowegodajesięodczućtendencjadointonacji,
zpunktuwidzeniaskalitemperowanej,nieczystej,wyzyskującej
odległościćwierćtonowe,anawetjeszczesubtelniejszeróżnice
wwysokościdźwięków.Niepolegatowyłącznienamanierzegry
portamentoczyglissando,stosowanejnapuzonie,trąbcewentylowej,
saksofonielubklarnecie;glissandoswojądrogą,aodmiennystrój
orkiestryjazzowej—swoją.Oczywiściehamującąrolęodgrywatutaj
instrumentmechanicznietemperowany—fortepian,leczwirtuozi
jazzuniebardzosięnimkrępują.Wartoprzytymprzypomnieć,
żenarodzinyjazzuodbywałysiębezfortepianuiżedzisiejsi
najśmielsieksperymentatorzyireformatorzyjazzowiprojektujątegoż
fortepianuusunięcie.Wkażdymraziefaktemjest,żezespółjazzowy,
zfortepianemczybez,odznaczasięowąpoziomą„nieczystością”
poszczególnychpartii,cowprzekrojupionowymnadajeakordom
osobliwąbarwę:najbardziejtristanowskiakordbrzmitutajcałkiem
inaczej—poprostupojazzowemu.Ktozaśsięowąnieczystością
strojugorszy,niechwspomnifakt,żewielkiLisztnamiętnielubił
grywaćnarozstrojonychfortepianach,wsłuchującsięgodzinami
wnowealiażedźwiękowe,pogrążającsięzupodobaniemwświecie,
gdzietonikajesttoniką,alezarazemniąniejest.Możnazaryzykować
przypuszczenie,żetawłaśniechwiejnośćstroju,wynikłazapewne
początkowozindywidualistycznego,popisowegotraktowania
poszczególnychpartii,skierowałajazzzdecydowaniewkierunku
polifonii,doprowadzającgodziśniejednokrotniewręcz
doli​ne​ary​zmu.
Ajednocześnietachwiejnośćintonacji,odchylającejsięstale
odstrojutemperowanego,jestważkimdowodemfolklorystycznego
rodowodujazzu.Wszystkiefolklorymuzycznesąchwiejne
wintonacji—charakterystycznymprzykłademmożetubyć
niezwyklepięknyioryginalnyfolklorrumuński.Fakt,żeskalanie
temperowanaprzetrwaławjazziepomimoużywaniamiejskich
stan​dar​to​wychin​stru​men​tówiżena​wetwpły​nę​łanaprze​kształ​ce​niesię
technikiczywręczbudowytychinstrumentówdowodzigłębokiego
związkutejnapozórczystomiejskiej„lokalowej”sztukizeswym
ludowympraźródłem.Osobnąepopejęjazzustanowijegorytmika.
Itutajznowumamyparadoksalnezestawienieprostego,
prymitywnego,leczżywiołowąsugestywnościąobdarzonego,
niezmiennieparzystegometrumzwyczynianąnajegotleprzez