Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
Poniższapracapodejmujenieanalizowanydotądwliteraturzehistorycznej
problemźródełprzyjęciaprzezkrakowskichkonserwatystów(stańczyków)
ichzdaniemoptymalnegorozwiązaniapolitycznegodlaziempolskich
wdobiedrugiejpołowyXIXw.,tj.trójlojalizmu1.Tenmiałbyćwynikiem
ichanalizzwiązanychzówczesnąsytuacjąmiędzynarodowąwEuropie.
Jednymzprzedstawicielitegośrodowiska,zaangażowanegowpropagowa-
nieidei,byłHenrykLisicki(1839–1899).
Poglądy,jakieprezentowałwlicznychpublikacjach,stałysięprzyczyn-
kiemdoukazaniamotywówprzyjęciaprzezstańczykówzasygnalizowanego
1Wartowskazać,żewostatniejćwierciXIXw.terminuntrójlojalizm”Koźmian
(jakoprzypisywanytwórcategokonceptu)iinnistańczycy(wtymLisicki)nie
używali.Posługiwalisięzasadniczopojęciemlojalizmu(konkretnychkordonów),
dopowiadając,żejegoadresatembyłyodpowiadająceimposzczególnerządyza-
borcze.Termintenpowstałexpost.JakwskazałMariuszMenz,porazpierwszy
posłużyćsięnimmielibylipowstańcyidziałaczedemokratyczni,polityczniad-
wersarzestańczyków.NajpierwbyłtopublicystaAlfredSzczepański(leczwinnej
formie–ntrójlojalność”),aspopularyzowałjeinnyliteratidziennikarzTadeusz
Romanowicz(notabene–wopublikowanejpolemicezugodowymprogramem
Koźmiana).Recepcjategoterminuwpracachnaukowychbyłazasługąhistoryka
WilhelmaFeldmana,którypoczątkowo,w1907r.,posłużyłsięokreśleniemntrój-
lojalność”(StronnictwaiprogramypolitycznewGalicji1846–1906,t.1,Kraków
1907,passim),abynastępniewpracyz1919r.(Dziejepolskiejmyślipolitycznej
wokresieporozbiorowym,t.2,wyd.2,Kraków1919,passim)użyćobowiązującego
dodziśpojęciatrójlojalizmu.M.Menz,Rzeczoroku1863–argumentzhistorii
wmyślipolitycznejkrakowskiegostańczykaStanisławaKoźmiana,nKLIO”2019,
t.11,s.14–15;idem,StanisławKoźmian–odlojalizmuaustro-polskiegodotrójloja-
lizmu,w:Międzypolityką,historiąapamięciąhistoryczną.StudiazdziejówPolski
okresuporozbiorowego,red.W.Łazuga,S.Paczos,Poznań2015,s.139–153.
7
